Zelfs een middeleeuwse, zeer slecht renderende en optimaal vervuilende open haard mag momenteel gewoon opgenomen worden in een nieuwbouwwoning met allerlei technische besparende hoogstandjes….
… Het is onbegrijpelijk dat iedereen elkaar maar napraat over de duurzaamheid van biomassa….
In 2008 sloot het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) met projectontwikkelaars, bouwondernemers en woningcorporaties het Lente-akkoord. Zij spraken af dat woningen in de toekomst energiezuiniger en duurzamer moeten zijn en moeten voldoen aan strengere eisen. Woningen moeten beter worden geïsoleerd, zuiniger worden geventileerd, en voor verwarming en warm water moeten er installaties met duurzame en efficiënte energieopwekking zijn. De energiezuinigheid van een woning wordt uitgedrukt in een cijfer, het EPC-cijfer ofwel het Energie Prestatie Coëfficiënt. Per 1 januari 2015 is de EPC-eis aan de energieprestatie van gebouwen 0,4. De EPC voor woningen wordt in stapjes verlaagd zodat vanaf 2020 nieuwe huizen bijna-energieneutraal moeten zijn.
Om het EPC-cijfer te bepalen worden aan alle aspecten van de bouw waarden toegekend, tot in de kleinste details. Bij een raam kijkt men bv. niet alleen naar het type glas, maar ook naar hoe het glas in het kozijn zit, wat voor kozijn het is en hoe het kozijn in de muur zit. Bij het dak blijft het niet bij de dikte van de plaat en de isolatie, maar ook de aansluiting op de woning speelt een rol. Al deze waarden en materialen worden ingevoerd in de EPC-berekening. Hoe lager het cijfer hoe beter het is.
De bepaling van de EPC is vastgelegd in de norm “NEN 7120, Energieprestatie van gebouwen”. Hierin wordt precies beschreven welke aspecten meewegen in het EPC en hoe zwaar ze mogen wegen.
In de komende jaren gaat Nederland dus steeds energiezuiniger, klimaatneutraler en gezonder bouwen. Onderdeel van het Lente-akkoord zijn bij voorbeeld de ‘Excellente Gebieden’, 19 innovatieve nieuwbouwprojecten die een soort proeftuin voor energiezuinig bouwen vormen om praktijkervaring op te doen. Innovatieprogramma Energiesprong is een project in opdracht van het Ministerie voor gebouwen zonder energienota. Sinds 2012 zijn bovendien door het hele land projecten gestart die zich richten op grootschalige energiebesparing in de bestaande woningbouw. Het is de bedoeling dat bij elk van die projecten 1500 à 2000 woningen energiezuinig gemaakt worden, bv. met spouwmuurisolatie, HR-ketel of zonnepanelen.
De EPC is óók een instrument van het Nederlandse klimaatbeleid. Door energiebesparing en toepassing van duurzame energie wordt immers de verbranding van fossiele brandstoffen beperkt. Hiermee wordt een bijdrage geleverd aan de vermindering van de Nederlandse uitstoot van CO2. Het is van belang om de CO2-uitstoot te verminderen om zo klimaatverandering tegen te gaan.
Duurzaam bouwen is volgens onze overheid bouwen met respect voor mens en milieu. Daarom is het vreemd dat in nieuwe energiezuinige, klimaatneutrale en gezonde woningen een plaats is ingeruimd voor verwarming met houtgestookte installaties.
In de NEN 7120 zijn allerlei waardes opgenomen voor het rendement van bv. zonnecellen en warmtepompen, maar niet voor houtpellet/biomassa-gestookte verwarmingsinstallaties. In eerste instantie zou men dus menen dat dit niet is toegestaan. Het gebruik van houtkachels is voor ons dichtbevolkte Nederland immers geen optie. We hebben te weinig lokaal houtafval (hout dat nog ergens anders goed voor is moet je niet verbranden) om Nederland mee te verwarmen. Daarom importeren we nu houtpellets vanuit bv. Canada met bijbehorende fossiele uitstoot. Voor die pellets wordt goed hout gebruikt omdat houtpellets veel opleveren. Stoken op hout is een voorschot nemen op de CO2-uitstoot. We halen dus een milieuprobleem binnen. De schadelijke rookgassen die bij de verbranding van hout lokaal vrijkomen zijn bovendien slecht voor milieu én gezondheid.
Helaas heeft TNO in opdracht van de Nederlandse vereniging van Biomassa Ketel Leveranciers (NBKL) een zg. “gelijkwaardigheidsverklaring” opgesteld om toestellen op vaste biobrandstof tóch te kunnen waarderen in de NEN 7120 en dus toe te kunnen passen in energiezuinige nieuwbouw.
De TNO-verklaring is geldig voor elke vorm van vaste biobrandstof waaronder houtpellets, snoeisnippers, houtspanen, zaagsel, houtbriketten en stukhout.
De overheid ziet biobrandstof als hernieuwbare energie. Hout stoken betekent in de ogen van de overheid dus alleen vermeden CO2-emissie en vermeden verbruik van fossiele primaire energie. Hier worden liever geen vraagtekens bij geplaatst, want Nederland heeft haast om de doelstellingen van het Energie-akkoord te halen, d.w.z. een toename van het aandeel hernieuwbare energieopwekking naar 14 procent in 2020 en 16 procent in 2023.
Biomassa als duurzame bron van warmteopwekking moet volgens de overheid daarom ook in de NEN 7120 norm op worden genomen als een maatregel ter verduurzaming van de energiehuishouding.
Over de inzet van toestellen op biobrandstof in energiezuinige woningen lezen we in de gelijkwaardigheidsverklaring dus het volgende: “De EPC van een biobrandstoftoestel wordt bepaald door de waarde van het opwekkingsrendement en die van de energiedrager. Omdat vaste biobrandstof 100% hernieuwbaar is en geen primair energiegebruik in de zin van de norm met zich meebrengt, is de EPC-waarde van de energiedrager nul. Dit betekent dat alle energie die wordt opgewekt met vaste biobrandstof in de bepaling van de EPC niet wordt meegerekend. Zo wordt met vaste biobrandstof eenvoudig voldaan aan de EPC.”
Zelfs een middeleeuwse, zeer slecht renderende en optimaal vervuilende open haard mag momenteel dus gewoon opgenomen worden in een nieuwbouwwoning met allerlei technische besparende hoogstandjes. De enige belemmering is dat een open haard de luchttoevoer/ventilatie beïnvloedt, hetgeen kan leiden tot een verslechtering van de EPC, maar er wordt geen woord gewijd aan de verslechtering van buiten- én binnenmilieu door o.a. fijnstof.
Ook een club als Urgenda, die notabene een proces heeft aangespannen tegen de Nederlandse Staat om meer CO2-reductie af te dwingen, komt in haar voorbeelden van het energieneutraal maken van woningen telkens weer met houtkachels op de proppen. Urgenda geeft wel aan dat dit in een stedelijke omgeving geen goede optie is, maar toch: in een nieuwe ronde van “nul-op-de-meter” (maart 2016) wordt een woning ‘verbeterd’ door een houtkachel te installeren en een pas drie jaar oude (schonere) gaskachel af te danken.
… Het is onbegrijpelijk dat iedereen elkaar maar napraat over de duurzaamheid van biomassa….
De overheid zet samen met projectontwikkelaars in op verregaande maatregelen als driedubbel glas, gaswasdrogers, ledlampen en de slimste isolatie- en ventilatieconcepten, maar wat je ook leest over groenwoningen, passiefhuizen en ecologische bouwconcepten, telkens wordt de houtkachel daarbij kritiekloos opgevoerd als duurzame oplossing. CO2-uitstoot verminderen is belangrijk, een toename van stikstof, benzeen en ultrafijnstof is echter ongewenst (zie illustratie).
Agentschap NL heeft zelfs een cursus en een handleiding ontwikkeld om het energiegedrag van mensen te beïnvloeden en hen duidelijk te maken wat en hoe ze kunnen besparen. Zo wil men bewoners leren dat met routinegedrag (opladers in het stopcontact laten zitten, licht laten branden) energie wordt verspild. Ook wil men bewoners door gedragsbeïnvloeding verleiden tot investeringsgedrag, zoals het laten plaatsen van dubbel glas. Door het aanpassen van gedrag zijn namelijk besparingen tot 10% mogelijk.
Controlemetingen met infraroodtechnologie, en metingen op kierdichtheid en ventilatiecapaciteit kunnen voorts leiden tot een woning die gezonder, comfortabeler en energiezuiniger is en waarbij de CO2-uitstoot 20% lager is.
Toekomstige maatregelen gaan dus behoorlijk ver. Biomassa blijft hierin een vreemde eend in de bijt en een enorme blinde vlek. In menige woonwijk is sprake van een dramatische verslechtering van de luchtkwaliteit door de inzet van houtkachels. Controlemetingen op dít vlak ontbreken merkwaardig genoeg geheel, terwijl de gevaren van ultrafijnstof door voortschrijdend inzicht toch steeds duidelijker worden. Regelmatig wordt ook de link tussen het inademen van houtrook en meeroken gelegd. Reden genoeg dus om biomassa als duurzame energiebron ter discussie te stellen en dit niet blindelings in te zetten in toekomstige nieuwbouw.
Het overal toestaan van houtstook leidt er bovendien toe dat de ruim één miljoen mensen met luchtwegaandoeningen (en gezonde mensen die niet in ongezonde rookgassen en hun penetrante geur willen zitten) nergens houtrookvrij kunnen wonen. Het zou goed zijn wanneer althans een deel van die toekomstige gezonde energieneutrale wijken écht gezond en energieneutraal en dus vrij van houtstook zou zijn.