Wie: Krakau (Polen)

Enkele burgers van Krakau (Polen) waren de slechte luchtkwaliteit in hun stad spuugzat en zetten in 2012 een effectieve actiegroep op: Krakowski Alarm Smogowy (Krakau Smogalarm). Het gevolg:  sinds kort een totaalverbod op het stoken van vaste brandstoffen zoals kolen en hout, dat zowel voor particuliere huishoudens als bedrijven geldt. Op een kleine groep na, heeft vrijwel iedereen de overstap naar schonere energie gemaakt. Maar de belangrijkste winst is het toegenomen Poolse bewustzijn over het belang van schone lucht. Op landelijk niveau komt, eerlijk is eerlijk mede geholpen door vermaningen afkomstig van EUburelen, de rijksoverheid nu ook in actie. In Katowice raakten ze ook geïnspireerd en ontwierpen technici een drone die schoorstenen besnuffelt. De metingen van oa. fijnstof worden per wijk op een kaart weergegeven. De burgers kunnen zo volgen wat voor effecten hun eigen gedrag heeft op de luchtkwaliteit in hun woonomgeving. En dat blijkt positief uit te pakken in de keuze voor schone energie. Wat lokaal begon, is als een olievlek over het land uitgewaaierd. Ook nog om te onthouden: wat te doen met al die afgedankte kachels? Daar maakten ze in Polen fietsenrekken van.

Wie: De rijksoverheid

De Rijksoverheid sloot onlangs een Nationaal Preventieakkoord met 70 verschillende maatschappelijke organisaties. Het doel is dat wij gestimuleerd worden om gezonder te leven. Dus meer bewegen, minder drinken, gezonder eten en niet roken. Wie gezonder wil ademen loopt helaas tegen de grenzen van dit akkoord aan. Vreemd want de olifant in de Nederlandse porseleinkast is : vieze lucht. Nederland belandt steevast in de laagste Europese klassementen wat betreft luchtkwaliteit. Terwijl de voedingsindustrie en de tabaksindustrie te maken krijgen met beperkende bepalingen, wordt de kachelbranche geen strobreed in de weg gelegd. Er komt weliswaar in het najaar een stookalarm maar dat is allemaal erg vrijblijvend vergeleken met stijgende accijnzen, met rookverboden in het publieke domein en beperking van de zichtbaarheid van rookwaren in winkels. De andere ‘rookwaren’ in de vorm van pellets, haardhout en houtskool mogen vrijelijk in de winkelruimte uitgestald worden. Ook de ‘gezelligheidscultus’ van houtstook mag in de media breed uitgevent worden. En dan de claim: er groeit straks een rookvrije generatie op. Die claim is niet houdbaar. Spelende en sportende kinderen zijn straks beschermd tegen tabaksrook, maar ze mogen ongehinderd op diezelfde plek houtrook inademen. Dat is meten met twee maten en wat een gemiste kans voor het Nationaal Preventieakkoord. Echt rookvrij is ook houtrookvrij.