Onderzoek / Gezondheid
Schadelijke stoffen
Zowel hout als tabak zijn natuurproducten. Ze bestaan grotendeels uit dezelfde plantaardige bouwstenen. Inmiddels weten we dat bij het roken van tabak schadelijke stoffen vrijkomen. Bij het stoken van hout komen soortgelijke stoffen vrij. Deze stoffen adem je in. Via de longen komen ze in je bloed en vervolgens verspreiden ze zich door je hele lichaam. Net als bij roken.
Hoeveel rook je?
Een houtkachel verhoogt het fijnstof in huis. In 2020 is dit vanuit de universiteit van Sheffield in Engeland onderzocht, bij een groep mensen thuis. Er werd droog hout gebruikt en moderne EcoDesign houtkachels. Er werd een fijnstof sensor in de huiskamer geplaatst. Ook werd een sensor buiten geplaatst. Op die manier werd uitgesloten dat de toename van het fijnstof van buiten kwam. Ook werd luchtvervuiling van koken, of het aansteken van kaarsen niet meegerekend.
Gemiddeld werd er drie keer per week 4 uur gestookt. De fijnstof dagwaarden van dagen dat er wel werd gestookt, zijn vergeleken met de dagwaarden dat er niet werd gestookt.
Resultaat: de gemiddelde dagwaarde fijnstof binnenshuis is 8,09 μg/m3 (PM2,5) hoger op stookdagen. Het fijnstof werd veroorzaakt door het openen van de kacheldeur om hout bij te vullen. Dit gaf hoge pieken fijnstof in de huiskamers. Deze pieken waren doorgaans rond de 47.60 μg/m3 PM2.5. Naarmate de kachel vaker werd bijgevuld en langer brandde, waren er meer pieken en waren de fijnstof dagwaardes in huis hoger. Ter vergelijking: Het leven met een roker van 1 pakje per dag verhoogt de blootstelling met 30 μg/m3 PM2.5.
Bij gemiddeld gebruik van een houtkachel, rook je met het hele gezin dus al gauw een kwart pak sigaretten mee- niet lettende op de pieken. Hoe langer de houtkachel brandt en hoe vaker je de deur opent om bij te vullen, hoe meer je mee rookt.
Houtrook is agressief
Een kwart pakje meeroken, is niet het hele verhaal. Laboratorium-onderzoek toont aan dat houtrook agressiever is dan de rook van sigaretten. De deeltjes zijn langer actief in je lichaam. Tabaksrook veroorzaakt na inademen, gedurende 30 seconden schade aan de cellen in je lichaam. Houtrook blijft langer chemisch actief en veroorzaakt wel 20 minuten schade aan cellen in je lijf. Dat is dus veertig keer langer. Je ademt als het ware 40 maal de tweedehands rook in van dat kwart pakje sigaretten. De impact lijkt dus meer op het meeroken van tien pakjes sigaretten.
Derdehands rook
Wat gebeurt er met die pieken? Een gedeelte verdwijnt met het ventileren. Een ander deel wordt -net als bij roken- derdehands rook. Na zo’n 2 a 3 uur verandert tweedehands rook in derdehands rook. De rook hecht zich aan: tapijten, kleding, haar, huisstof, muren, meubels, behang, etcetera. Deze deeltjes kunnen weer loskomen van de oppervlakken en dan alsnog worden ingeademd of via de huid worden opgenomen.
In derdehands rook zitten dezelfde schadelijke stoffen als in de rook zelf. Maar naarmate derdehands rook langer blijft ‘rondhangen’, reageert het ook met andere stoffen in de omgeving. Hierdoor kunnen nieuwe, meer schadelijke stoffen ontstaan.
Geschat wordt dat 60% van de gezondheidsschade die meestal wordt toegeschreven aan meeroken van sigaretten rook, eigenlijk wordt veroorzaakt door derdehands rook. Waarom zou dit met derdehandsrook van houtrook anders zijn? Kinderen en baby’s lopen het meeste risico, omdat ze rondkruipen, meer binnen zitten en van alles aanraken en in hun mond stoppen.
Derdehands rook is hardnekkig spul en kan maandenlang, ondanks herhaaldelijk poetsen blijven liggen. In houtgestookte huizen zijn dan ook meer schadelijke stoffen te vinden: wel drie tot vijf keer meer PAK’s.
Wat merk je?
Met hout stoken neem je dezelfde risico’s als met roken zoals hart- en vaatziekten, longaandoeningen en kanker. Het eerste wat je vaak merkt is een minder goed werkend immuunsysteem. Je wordt vaker verkouden of krijgt bronchitis, veel gezien bij kinderen. Maar uiteindelijk kan het ook gaan om afbraak van je spieren, een verminderde vruchtbaarheid of verminderde potentie. Dat laatste is net als bij hart- en vaatziekten het gevolg van aderverkalking van de kleine bloedvaten. Voorkomen is beter dan genezen, want beschadigde bloedvaten, die herstellen niet meer. Zie voor meer informatie bij ‘Wat is en doet houtrook‘
Hierboven zijn de effecten binnenshuis onderzocht, maar houtkachels zorgen natuurlijk ook voor vervuiling van de buitenlucht die vervolgens weer de huizen binnendringt, bij de stoker extra door de aanzuigende werking van de houtkachel.
Bronnen
Indoor Air Pollution from Residential Stoves: Examining the Flooding of Particulate Matter into Homes during Real-World Use. www.mdpi.com/2073-4433/11/12/1326
Neas, L., et al., Concentration of indoor particulate matter as a determinant of respiratory health in children. Am. J. Epidemiol., 1994. 139(11): p. 1088-1099.
Biological effects of cigarette smoke, wood smoke, and the smoke from plastics: The use of electron spin resonance, Free Radic Biol Med 1992 Dec;13(6) William A.Pyror
www.pfizer.nl/man-en-gezondheid/je-penis-zegt-veel-over-je-gezondheid
De staat van je penis zegt veel over je gezondheid. Interview met seksuoloog-NVVS Cobi Reisman.
www.trimbos.nl/wp-content/uploads/sites/31/2021/09/af1553-notitie-derdehands-rook.pdf
Bommelé, J., & van Laar, M. (2017). Notitie derdehands rook. Utrecht: Trimbos-instituut
Cytotoxicity of Thirdhand Smoke and Identification of Acrolein as a Volatile Thirdhand Smoke Chemical That Inhibits Cell Proliferation, 2015, Society of Toxicology
Environ Sci Technol. 2008 Jul 15;42(14):5074-80. Indoor levels of polycyclic aromatic hydrocarbons in homes with or without wood burning for heating
2007 Jan;9(1):23-32. Epub 2006 Dec 7. The impact of domestic wood burning on personal, indoor and outdoor levels of 1,3-butadiene, benzene, formaldehyde and acetaldehyde