Tijdschrift Lucht – voor milieuproffessionals – plaatste in het decembernummer van 2023 ons artikel: ‘Houtstook snel uitfaseren’.
Hierin beschrijven we waarom stooktips en EcoDesign kachels geen oplossing zijn. Wat de schade is die houtstook toebrengt aan de volksgezondheid, de natuur en het klimaat. Ook andere instanties geven aan dat een houtstookverbod onvermijdelijk is. De nieuwe WHO-normen maken dat onmogelijk.
Met de huidige kennis over houtstook, kan je daar de buurt – maar ook jezelf en kinderen – niet meer mee belasten.
Om het artikel in Tijdschrift Lucht te lezen, klik hier.
Onderstaand een samenvatting.
Houtstookverbod is onvermijdelijk
Veel instanties geven aan dat een houtstookverbod onvermijdelijk is bij het invoeren van de nieuwe WHO-normen voor fijnstof (PM2,5). De WHO halveerde deze grenswaarde omdat bij de oude norm de gezondheidsschade nog groot is en de oversterfte 8%; Europees onderzoek kwam zelfs uit op 11%. Het gaat om instanties als de European Respiratory Society (ERS) en de International Society for Environmental Epidemiology (ISEE) maar ook het Duitse Umwelt Bundes Amt en ons eigen RIVM.
Vervanging oude houtkachels en haarden door EcoDesign geen oplossing
EcoDesign kachels stoten minder maar nog steeds veel fijnstof (PM2,5) uit en ook meer ultrafijnstof (PM0,1). De deeltjes worden kleiner. Dat is niet beter, ze dringen juist dieper het lichaam binnen. Ook de uitstoot van de polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK) is nog hoog en onderschat. Door EcoDesign kachels ‘schoner’ te noemen, gaan mensen meer stoken met nog meer schade tot gevolg (het reboundeffect). Ultrafijnstof dringt 5x beter door in de longblaasjes en het wordt wel opgenomen in de bloedbaan en daarmee in andere organen. Bovendien heeft PM0,1 een 25x groter reagerend oppervlak, vergeleken met grover fijnstof (TNO). Volgens een overzichtsartikel stoten moderne kachels tot wel 700.000.000 deeltjes PM0,1/cm3 uit. De WHO adviseert om dag- en uurwaarden boven de 10.000 respectievelijk 20.000 deeltjes PM0,1, met prioriteit te verlagen.Volgens het Kennisdocument Houtstook (STAB) produceren moderne houtkachels met een (zeer) goede verbranding nog 10.000 nanogram benzo(a)pyreen/m3, de markerstof voor PAK-mengsels. De Europese jaarwaarde hiervoor is 1 ng/m3 en die van de WHO 0,12. De Nederlandse overheid heeft een wettelijke inspanningsverplichting om de uitstoot van PAK-mengsels – als Zeer Zorgwekkende Stoffen – te voorkomen.
Veel leed en gezondheidsschade
Mensen worden (dagelijks) gedwongen om in eigen huis en tuin de houtrook van de buren in te ademen, terwijl ze daar geïrriteerde luchtwegen van krijgen, benauwd van worden of acuut voor moeten worden opgenomen. Een kwart van de Nederlanders ondervindt matige of ernstige overlast volgens I&O Research. Elk jaar hebben één miljoen longpatiënten benauwdheidsklachten door luchtvervuiling, waarvan er 50.000 acuut moeten worden opgenomen. Houtstook wordt het meest genoemd als oorzaak. Mensen kunnen hun huis niet meer ventileren, moeten wasdrogers gebruiken, moeten vanwege hun gezondheid verhuizen maar krijgen hun huis niet meer verkocht.
Fijnstof veroorzaakt astma, COPD (longfalen) en longkanker en is verantwoordelijk voor een toename van luchtweginfecties zoals chronische oor- en bijholteontsteking, bronchitis en longontsteking. Recent onderzoek onder 50.000 Amerikaanse vrouwen, toonde 68% meer longkanker bij hen die stookten in houtkachels of open haarden.
Fijnstof draagt ook bij aan een hoge bloeddruk, hartritmestoornissen, hartfalen, nierfalen en hart- en herseninfarcten. Later bleek dat ook obesitas, diabetes 2, leverontstekingen, reuma en botontkalking toenemen, evenals borst-, maag-, blaas-, nier-, lever-, en hersentumoren. Er wordt meer cognitieve achteruitgang, dementie, de ziekte van Parkinson, angst, depressies en schizofrenie gezien.
Zorgelijk is dat PM2,5 in Nederland verantwoordelijk is voor 37% van alle te klein en te vroeg geboren kinderen met meer kans op onderontwikkelde longen, op astma maar ook op meer leerproblemen, op speciaal onderwijs, ADHD en autisme.
Houtkachels ook slecht voor natuur en klimaat
Houtkachels verhogen de CO2 in de lucht, doordat zij per warmte-eenheid twee keer zoveel CO2 uitstoten (en andere broeikasgassen) als een gasgestookte CV. Grote (Europese) onderzoeksinstanties waarschuwden dat houtverbranding – in plaats van fossiele verbranding – zorgt voor een zorgwekkende toename van de CO2 in de lucht. Tegelijkertijd zorgt het voor aantasting van de biodiversiteit en de CO2 opnamecapaciteit van bossen en verdringt het duurzaam houtgebruik. Houtkachels zijn de belangrijkste bron van PAK in ons oppervlaktewater en ze vervuilen het met kwik. Fijnstof beschadigt de antennes van insecten zodat ze feromonen niet meer kunnen waarnemen. Dit is belangrijk bij voedsel zoeken en de voortplanting en speelt een rol bij de sterke afname van insecten.
