Afgelopen 12 februari vond het vierde Schone Lucht Jaarcongres plaats. Houtstook stond niet apart op de agenda maar kwam bij meerdere onderwerpen aan bod. We geven de informatie over houtstook op een rij.
Staatssecretaris Chris Jansen
De staatssecretaris op het jaarcongres: ‘Nederland moet niet te ver vooruitlopen, maar wel zijn stinkende best doen om de aangescherpte EU-normen voor schone lucht te halen.’ Hij sprak zijn waardering uit voor de zero emissiezones in 14 en straks 32 Nederlandse gemeenten. Met name omdat het ontwikkeld is van onderaf en niet opgelegd van bovenaf.
Hij gaf ook aan dat door de beperkte financiering, keuzes nodig zijn.
Een dag later bij EenVandaag, sprak de staatssecretaris zich uit om de voorlichting over de schadelijkheid van houtstook te willen doorzetten. Hij wilde geen dure stookcontroles door schoorsteenvegers. Blijkbaar is er financiering gevonden voor de voortzetting van de 5-jarige overheidscampagne ‘Eerlijk over houtstook’.
Hoogleraar milieu epidemiologie Universiteit Utrecht, Roel Vermeulen
Roel Vermeulen hield de zaal voor dat het Schone Lucht Akkoord niet ver genoeg gaat in het voorkomen van gezondheidsschade. ‘We zijn bezig om in 2030 de doelstellingen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) uit 2005 te halen. Maar die zijn nu al achterhaald. De WHO heeft in 2021 scherpere doelstellingen geformuleerd, omdat er nog steeds veel gezondheidsschade optreedt bij de oude. Het SLA zou moeten streven naar de WHO-normen van 2021.
Bovendien moet er niet alleen gelet worden op fijnstof en stikstofdioxide, maar ook op ultrafijnstof’. Dit geeft extra gezondheidsschade, bovenop die van PM2,5 fijnstof. De universiteit Utrecht doet onderzoek naar ultrafijnstof met een meetauto. Gemeenten kunnen deze meetauto lenen en zo bijdragen aan het in kaart brengen van ultrafijnstof.
Meetauto voor ultrafijnstof
Hij riep wetenschappers op om zich meer uit te spreken over de gezondheidsschade. ‘Van alle niet genetische factoren die de gezondheid beïnvloeden is luchtverontreiniging na roken de belangrijkste negatieve factor’. Houtrook stond daarbij voorop in zijn presentatie:
Regeringscommissaris voor de Omgevingswet, Kars de Graaf
Kars de Graaf riep gemeenten op om de nieuwe Omgevingswet optimaal te benutten en ook te sturen op houtstook. ‘Daarvoor is lef en politieke wil nodig. Als het niet lukt om in 2030 te voldoen aan de strengere EU-normen, dan worden de rechten van mensen geschonden met rechtszaken tot gevolg. Om het niet op rechtszaken te laten aankomen, moet meer van de mogelijkheden in de Omgevingswet gebruik gemaakt worden’.
We hebben Kars de Graaf gevraagd om de stookverboden in de blauwdrukken ook te laten gelden bij houtstook als hoofdverwarming. Daarvoor worden nu uitzonderingen gemaakt terwijl omwonenden daar juist het meest door worden belast. Dat kan wel door goede compensatie te bieden. Ook hebben we gevraagd om voor nieuwbouw en te renoveren wijken rookgasafvoeren te verbieden naast de invoering van een volledig stookverbod. Deze wijken zijn zo voorbereid op de nieuwste WHO-normen. Het verbod is ook noodzakelijk vanwege de aanwezige warmte-terug-win ventilatiesystemen op de daken die de houtrook direct aanzuigen. Onze suggestie om houtstook te schrappen als hernieuwbaar bij de Bengnormering voor nieuwbouw, vond hij een goed punt en nam deze mee naar de overlegtafels waar de besluiten vallen.
Rijksadviseur fysieke leefomgeving en stedenbouwkundige, Wouter Veldhuis
Wouter Veldhuis: ‘We dachten altijd dat meer geld en meer particuliere welvaart zorgt voor welzijn. Maar uiteindelijk zijn gezondheid en geluk veel belangrijker. De kwaliteit van de leefomgeving wordt het belangrijkste product voor welzijn. Schone lucht, schoon drinkwater, groen, stilte, donkerte, vogels, gezond eten. Niet meer groei en veel geld verdienen’. ‘De balans is nu compleet zoek‘. ‘De juiste keuzes maken voor de inrichting van de fysieke ruimte kan alleen als we 100 jaar vooruitkijken. Zoals ooit het rioleringsstelsel en het gasnet zijn aangelegd.’ ‘Alle grote economen schrijven erover. Maar Nederland is er niet zo mee bezig. Wij noemen het brede welvaart maar het is niet leidend in het beleid. De vrijwilligheid is wel een beetje voorbij als we die grote keuzes gaan maken’.
Presentatie Rapport Samen Meten, projectmanager RIVM Henri de Ruiter
Het Platform ‘Samen Meten’ van het RIVM bestaat 8 jaar. Daar gaat het uitgebrachte rapport over: ‘Data, dialoog, infrastructuur, de opbrengst van acht jaar Samen Meten’. De contacten met burgers die meten zijn waardevol voor de ontwikkelingen in het meten bij het RIVM, ook voor het onderlinge vertrouwen en burgers voelen zich meer betrokken bij hun omgeving. Er zijn inmiddels meer dan 4.000 meetpunten in Nederland die data leveren aan het Platform ‘Samen Meten’ en aan het officiële landelijke lucht meetnet.
Het RIVM-rapport kort samengevat
Sensoren van burgers zijn waardevol omdat ze op meer plekken meten en vaker dan één keer per uur meten dan het geval is bij de officiële metingen. Er kunnen zo ook pieken worden gemeten. De fijnstofsensoren zijn van mindere kwaliteit dan het officiële meetnet. Daarom biedt het RIVM kalibratie (correctie) aan voor de luchtvochtigheid. Daarmee wordt er gecorrigeerd voor de ten onrechte meegemeten superkleine waterdruppels.
Het RIVM corrigeert ook op groepsniveau voor een systematische afwijking ten opzichte van het dichtstbijzijnde officiële meetpunt (bladzij 21). In het overzicht (dataportaal) van alle sensoren, dat het RIVM biedt, kan je selecteren op de meest betrouwbare sensoren of ook op sensoren die meer afwijken. Minder plausibele sensoren scoren vaker hogere (rode) waarden, zie het onderstaand plaatje (bladzij 23). Stichting HoutrookVrij vraagt zich af of de correctie van hogere meetwaarden bij mensen met veel houtstook, wel terecht is. Het aanpassen aan de officiële meetpunten die niet in woonwijken staan, verdoezelt de hogere PM2,5 fijnstof concentraties door houtstook. Dat blijkt ook uit het gesignaleerde verschil in verwachtingen in het rapport: het RIVM wil burgermetingen gebruiken om de monitoring met het officiële meetnet en de meetmodellen te verbeteren, burgers willen vooral duidelijkheid over lokale luchtkwaliteitsproblemen (bladzij 33).
Dataportaal Samen Meten
Op dit moment worden alleen burgermetingen van NO2 gebruikt voor het officiële meetnet. De kwaliteit van de fijnstof sensoren is daar niet voldoende voor. Ze worden wel gebruikt in afzonderlijke onderzoeken. Er loopt onderzoek om fijnstofsensoren in de toekomst wel te gebruiken voor het officiële meetnet.
Gemeenten kunnen lespakketten afnemen waarbij scholieren met snuffelfietsen metingen doen. GLOBE Nederland voert dit uit.
Wil je meer lezen over het Schone Lucht Jaarcongres klik dan voor de samenvatting hier of voor de presentaties daar. Wil je meer lezen over het RIVM-rapport ‘Data, dialoog en infrastructuur, opbrengst van acht jaar samen meten’ klik dan hierop of over ‘Samen meten’ klik dan daarop. De uitspraak van de staatssecretaris kan je lezen bij EenVandaag.
Wil je meer lezen over onze adviezen aan de overheid kijk dan bij Routekaart of onze Oproep aan gemeenten om net als Utrecht te kiezen voor houtrookvrij.
