Op 2 december 2016 verscheen op de website van het Lente-akkoord een artikel over het belang van goede ventilatie: VENTILATIE TUSSEN DE OREN KRIJGEN.
Binnen de ZEN (Zeer Energiezuinige Nieuwbouw, een onderdeel van het Lente-akkoord) zijn al diverse bijeenkomsten geweest over het thema ventilatie. De deelnemers werken bij ISSO (Instituut voor Studie en Stimulering van Onderzoek op het gebied van gebouwinstallaties), VLA (Vereniging Leveranciers van Luchttechnische Apparaten), Ingenieursbureau Nieman (voor duurzaam bouwen), Milieu Centraal, VACpunt Wonen (kennis- en adviescentrum voor de gebruikskwaliteit van woning en woonomgeving), het Ministerie van BZK en RVO Nederland.
Doel van deze bijeenkomsten is om het bewustzijn te verhogen bij woonconsumenten, zodat ze weten waarom het belangrijk is om de (steeds vaker goed geïsoleerde) woning te ventileren.
In bijna 70 procent van de woningvoorraad is in het geheel geen ventilatiesysteem aanwezig (je kunt alleen de ramen openzetten), de overige 30 procent heeft mechanische ventilatie of balansventilatie.
Bij de professionals (leveranciers van apparatuur en installateurs) is de kennis hierover allerminst eenduidig. Voor woonconsumenten is binnenlucht tot nog toe een onzichtbaar probleem, dat niet met gezondheid wordt geassocieerd. Het Lente-akkoord wil hier verandering in brengen en huurders en kopers van het belang van een goed geventileerde woning doordringen.
Volgens de deelnemers aan het Lente-akkoord levert ventilatie de woonconsument veel op: een betere gezondheid, betere nachtrust, en dientengevolge meer energie en minder ziekteverzuim. Gezonde lucht wordt een primaire levensbehoefte genoemd, net als gezond voedsel en goed water.
Een verschijnsel dat haaks staat op ventilatie is kennelijk nog niet tot de deelnemers van deze themabijeenkomsten doorgedrongen: het stijgend aantal houtkachels en andere houtgestookte installaties in onze dichtbevolkte woonwijken.
Men wijst op de aanwezigheid van fijnstof binnenshuis: “de zeer kleine deeltjes die vrijkomen bij bakken en braden, het branden van kaarsen, stofzuigen, en de schadelijke emissies uit bouwmaterialen, meubels en vloerbedekking.” Op meer dan 95 procent van de plekken in Nederland zou de buitenlucht schoner zijn dan de binnenlucht, de resterende 5 procent lijdt onder fijnstof van verkeer en industrie.
Pardon? Hier wordt toch een aspect over het hoofd gezien. In de meeste Nederlandse woonwijken is aanwezigheid van fijnstof en schadelijke en kankerverwekkende stoffen uit houtkachels en open haarden in de buitenlucht een dagelijkse realiteit, waardoor bewoners ramen en deuren gesloten moeten houden en soms zelfs hun ventilatiesysteem afzetten, omdat de lucht die daardoor aangezogen wordt allerminst gezond en fris is. Een primaire levensbehoefte, volgens het Lente-akkoord, maar één waartoe zij geen toegang hebben. Als zij hebben gebakken en gebraden, zijn de houtkachels in de buurt alweer opgestookt en kunnen zij kiezen uit vervuilde lucht binnen of vervuilde lucht buiten. Pas na een uur of één ‘s nachts is de zaak weer enigszins ‘opgeklaard’ en kan er geventileerd worden. Al bijna een kwart van de huishoudens stookt een houtkachel of open haard, waarvan het gebruik de fase van incidentele sfeerverwarming allang is gepasseerd. Behalve het buiten- en binnenklimaat van omwonenden bederven deze stokers ook hun eigen binnenklimaat, niet in de laatste plaats doordat ze zelf meer moeten ventileren.
Hoe is het mogelijk, dat bij het belang van ventilatie op een ondergeschikt probleem als vervuiling door ‘luchtverfrissers’ wordt gewezen, terwijl er een enorme blinde vlek is voor de meer dan één miljoen houtkachels (en ontelbare barbecues, vuurkorven, etc.) in ons land!
In 2013 bood de Gezondheidsraad de publicatie ‘Een gezond binnenmilieu in de toekomst’ aan het Ministerie van I&M aan. Ze vestigt de aandacht op verschillende ontwikkelingen die de komende jaren van belang zullen zijn voor de binnenmilieukwaliteit. Verbranding van vaste brandstoffen, zoals hout in een open haard of houtkachel, kan volgens de Gezondheidsraad zorgen voor hogere concentraties fijnstof en koolmonoxide, maar “na de intrede van centrale verwarming is de open haard minder gebruikelijk geworden in Nederland”. De open haard is inderdaad minder gebruikelijk geworden, alleen niet ten gunste van de gasgestookte CV, maar van de hout- en pelletkachel! Hoe langer hoe meer mensen stappen over op hout als energiebron, omdat het gezellig is, goedkoop, en last but not least gesubsidieerd! De aanschaf van een CV op pellets wordt zelfs aangemoedigd. Over de schadelijke rookgassen van notabene puntbronnen in dichtbebouwde woonwijken wordt niet gesproken, want hout is zogenaamd hernieuwbaar en duurzaam.
Op de website van het Lente-akkoord geeft men er blijk van de schade door fijnstof maar al te goed te kennen. Het effect van PM2.5 en kleiner wordt beschreven als “tien keer erger dan meeroken en honderd keer erger dan het beruchte koolmonoxide”. Het gebrek aan ventilatie is “een sluipmoordenaar die stilletjes tal van gezondheidsklachten veroorzaakt”. De effecten hebben ook een economische impact: verloren levensjaren, ziektekosten en arbeidsverzuim. Ongezonde, slecht geventileerde binnenlucht in het Nederlandse woningbestand zou bijna 4 miljard euro per jaar kosten. Daarom moet ventileren 24 uur per dag, en daarbij is “een open slaapkamerraam ’s nachts prettig en geen probleem”.
Waarom is er geen oog voor de duizenden Nederlanders die de hele winter alles potdicht houden en zelfs afplakken, omdat de buitenlucht is verziekt door ongezonde en overbodige houtstook? Talloze binnen- en buitenlandse rapporten bevestigen de gezondheidsschade door houtrook, maar in Nederland ontbreekt regelgeving hieromtrent. Staatssecretaris Dijksma bagatelliseert houtrookoverlast tot een ‘lokale kwestie’ die maar in overleg met buren moet worden opgelost. Wel beloofde zij al een jaar geleden (!) een voorlichtingsfilm, metingen en een app, maar hierover is niets meer vernomen. Recentelijk berichtten diverse kranten en televisieprogramma’s over deze problematiek waarmee steeds meer burgers kampen. GGD’s en gemeentes geven toe dat het aan voorlichting en wetgeving ontbreekt.
Burgers mogen dus geen kennis hebben van ventilatie, maar ventilatiedeskundigen hebben geen kennis van de problemen van burgers!
Naar verluidt weten actieve en bewuste consumenten de webpagina’s van het informatiepunt ventilatie goed te vinden. Wij hopen dat ze deze ook weten te vinden voor hun klachten over houtrookoverlast.
Wanneer burgers gehoor vinden bij de partijen die zich sterk maken voor duurzaam bouwen en wonen kunnen zij wellicht in de toekomst ook weer eens met dat open slaapkamerraam slapen.