Gebruik van filters voor houtgestookte installaties is een schijnoplossing voor overlast en aanpak emissie

Stichting HoutrookVrij pleit voor een woonomgeving zonder houtrook en ziet in filters op houtgestookte installaties geen oplossing. Filters bieden namelijk een schijnveiligheid, omdat er nog steeds schadelijke stoffen doorheen gaan. Daarnaast kan het gebruik van een filter leiden tot een rebound-effect. De stoker denkt “goed” te stoken met het filter en gaat daardoor meer stoken met als netto resultaat nog meer luchtvervuiling. Stoken met een filter is niet goed stoken, maar minder vies stoken. Er bestaan misverstanden over het gebruik van filters bij houtgestookte toestellen. Daarom vinden wij het nodig om hierover eerlijke informatie te geven, zodat men precies weet wat de voordelen en nadelen zijn bij het gebruik van filters.

Het is bekend dat er bij het stoken van hout veel schadelijke stoffen in onze omgevingslucht terecht komen. Deze emissie kan verminderd worden door gebruik te maken van filters. Het is echter wel belangrijk om te weten, dat een filter slechts een gedeelte van de emissie van schadelijke stoffen kan weghalen, omdat een filter nooit 100% effectief kan zijn. Verder geldt er voor elk type filter een specifiek toepassingsgebied. Het verbranden van hout is complexe chemie en de mens is niet in staat deze chemie volledig onder controle te krijgen. De mens is slechts in staat invloed te kunnen uitoefenen op de efficiëntie van de verbranding.

Katalytisch filter

Het meest toegepaste filter is het katalytisch filter waarvan de ABCAT (After Burner CATalyst) de meest bekende is. De katalysator is een coating van het edelmetaal Palladium op roestvrijstalen krullen. De ABCAT kost circa E500,=. De ABCAT is alleen geschikt voor een houtkachel, mits deze ten minste een temperatuur van 350°C behaalt. De ABCAT zorgt voor het (gedeeltelijk) naverbranden van niet volledig verbrande componenten, voornamelijk geurcomponenten. Het rendement van een katalytisch filter is maximaal 90%, maar is sterk afhankelijk van het stookgedrag, onderhoud aan de ABCAT en samenstelling van de houtrook.

ABCAT Katalysator bed

Dat het rendement veel lager dan 90% kan zijn, bewijst het Duitse RRF (Rhein-Ruhr Feuerstätten Prüfstelle) met een certificering van een ABCAT filter.

RRF Analysecertificaat ABCAT katalysator

Volgens dit RRF certificaat is aangetoond dat het rendement van het verbranden van geurcomponenten (OGC = Organische Gasvormige Componenten) 51% bedraagt en dat is veel minder dan 90% waar de kachelbranche vaak mee schermt. Verder blijkt dat het ABCAT filter de emissie van stikstofoxiden (NOx) verhoogt en dat het (fijn)stof- en koolmonoxide (CO) gehalte slechts gedeeltelijk wordt verminderd. Ook fijnstof dat na het verlaten van de schoorsteen ontstaat door afkoeling en condensatie van rookgassen wordt niet naverbrand door een ABCAT.

Elektrostatisch filter

Elektrostatisch filter

Naast het katalytisch filter is het elektrostatisch filter het tweede meest toegepaste filter op houtgestookte toestellen. De kosten van een elektrostatisch filter zijn circa E2000,=, afhankelijk van de kwaliteit van het materiaal en de montage. Het elektrostatisch filter kan toegepast worden op het rookgaskanaal van open haard, houtkachel en pelletkachel. De installatie van het elektrostatisch filter is aan het einde van het rookgaskanaal waar ook de schoorsteen is gemonteerd. Een stroomvoerende draad in het einde van het rookgaskanaal veroorzaakt een elektrostatisch veld waardoor (fijn)stofdeeltjes elektrisch geladen worden en zich gaan afzetten op de draad en de wanden van de pijp.

Een zeer belangrijk nadeel van een elektrostatisch filter is, dat de geurcomponenten niet worden afgevangen en de stankoverlast zal blijven bestaan. Het rendement voor het afvangen van (fijn)stof is maximaal 90%. Echter, ultrafijnstof wordt niet of nauwelijks tegengehouden. Ook fijnstof dat na het verlaten van de schoorsteen ontstaat door afkoeling en condensatie van rookgassen wordt niet afgevangen door een elektrostatisch filter.

Rendement

Het maximaal rendement van een filter kan alleen worden bereikt als men zich strikt houdt aan de vereiste stookcondities zoals type hout, temperatuur en lucht toevoer. Als men bijvoorbeeld met nat hout stookt, dan heeft de werking van het filter totaal geen nut. Verder is het erg belangrijk dat het preventief onderhoud aan een filter op tijd wordt uitgevoerd. In de praktijk wordt niet altijd voldaan aan deze eisen en zal het rendement (veel) lager zijn en zal juist de vervuiling weer toenemen. Ook heeft een filter niet het eeuwige leven en is het zaak het filter op tijd te vervangen. Verder kan een katalytisch filter de trek in het rookkanaal verminderen, zeker indien er sprake is van achterstallig onderhoud. Verminderde trek heeft tot gevolg dat er juist meer schadelijke stoffen vrijkomen. Naast het katalytische en elektrostatische filter, zijn er nog meerdere typen filters beschikbaar, maar deze worden door de particulier niet of nauwelijks gebruikt.

Conclusie

Onze conclusie is dat een filter een schijnveiligheid biedt, omdat slechts een gedeelte van de schadelijke stoffen uit houtrook wordt verwijderd. Bij gebruik van een filter is de kans op een rebound-effect groot, omdat de stoker denkt goed te stoken, maar in principe wordt er minder vies gestookt. Bij gebruik van een filter blijft er altijd emissie van schadelijke stoffen en/of stankoverlast bestaan.

Bronnen

1. Handboek stoken op hout in een houtkachel met een ABCAT houtrookfilter in de schoorsteen, EcoLink Solutions, https://abcatkopen.nl/onewebmedia/Handboek-ABCAT%C2%AERVS-feb-2021.pdf
2. Kennisdocument Houtstook in Nederland, RVO, https://www.rvo.nl/sites/default/files/2018/09/Kennisdocument%20houtstook%2020180910definitief.pdf
3. Overzicht van maatregelen en van technische voorzieningen die de uitstoot van schadelijke stoffen door hout gestookte kachels en ketels kunnen verminderen, EcoLink Solution, http://www.houtrookfilter.nl/wp-content/uploads/2018/04/Rapportage-Ecolink-Solutions-Maatregelen-tegen-uitstoot-houtkachels-update-september-2017.pdf
4. AIR QUALITY EXPERT GROUP, Ultrafine Particles (UFP) in the UK, https://uk-air.defra.gov.uk/library/reports.php?report_id=968
5. Informatie over de OekoTube Elektrostatisch filter, https://schoonenwarm.nl/het-oekotube-fijnstoffilter-2/