Het effect van fijnstof op je gezondheid
Langdurige of frequente blootstelling aan PM2,5 vergroot de kans op allerlei ziekten zoals longaandoeningen, hart- en vaatziekten, kanker en dementie en het beschadigt de ontwikkeling van (ongeboren) kinderen.
Maar volgens de Gezondheidsraad kan ook een kortdurende belasting van al meer belaste mensen leiden tot een bloeddrukverhoging, hartritmestoornis, bloedstolsel, benauwdheid of infectie met sterfte tot gevolg.
Professor Hein berekende 3000 vroegtijdige sterfgevallen per jaar door stoken in houtkachels. En volgens CE Delft kost een gemiddelde houtkachel de maatschappij ieder jaar 750 euro aan gezondheidszorgkosten.
Fijnstof speelt een rol bij steeds meer ziekten
Net als bij het roken van een sigaret merkt niet iedereen direct de gevolgen van het PM2,5 in houtrook. Hoewel mensen met gevoelige luchtwegen al na korte blootstelling de eerste nadelige effecten ervaren: geïrriteerde neus, ogen, keel of luchtwegen. Longpatiënten kunnen ernstig benauwd worden.
Op de lange duur worden meer oorontstekingen, luchtweginfecties, astma, COPD (longfalen) en longkanker gezien. Dat geldt ook voor te hoge bloeddrukwaarden, hartritmestoornissen, hartfalen, nierfalen, hart- en herseninfarcten. Later is vastgesteld dat ook obesitas, diabetes 2, leverontstekingen, reuma en botontkalking toenemen, evenals maag-, lever-, hersen- en borstkanker. Op het gebied van het zenuwstelsel worden bijvoorbeeld meer cognitieve achteruitgang, dementie, de ziekte van Parkinson en MS vastgesteld. Ook op psychisch gebied worden aanwijzingen gezien voor het meer optreden van depressies en schizofrenie.
De Engelse krant The Guardian bespreekt een wetenschappelijk overzichtsartikel over fijnstof en in een ander artikel de psychische gevolgen. Professor Andersen vatte de ontstane ziektebeelden samen in een infographic (zie bladzij 6).
Fijnstof is ook schadelijk voor (ongeboren) kinderen
Zorgelijk is dat fijnstof in Nederland verantwoordelijk is voor 37% van alle te klein en te vroeg geboren kinderen, volgens VZinfo (tabel onderaan). Recent Europees onderzoek wees uit dat iedere 10 microgram PM2,5/m3 een toename van 34% te klein geboren kinderen liet zien (<2.500 gram).
Zij hebben later meer kans op onderontwikkelde longen met een te kleine longcapaciteit of op astma maar ook op leerproblemen, op speciaal onderwijs, ADHD en autisme, volgens het NCJ. Ook kinderen die niet te klein geboren zijn, hebben bij hogere fijnstof waarden, toch vaker een gedeeltelijk dunnere hersenschors en een minder goede impulscontrole, zo blijkt uit Nederlands onderzoek.
Gezondheidsschade door fijnstof is aanzienlijk
Kinderen in Taiwan, die wonen in gebieden met het hoogste kwart aan PM2,5 concentraties, blijken 79% vaker ADHD te hebben dan kinderen die werden blootgesteld aan het laagste kwart.
Amerikaanse volwassenen die woonden in gebieden met het hoogste kwart aan PAK concentraties, werd 80% meer reuma gezien dan bij het laagste kwart. Het ging niet om PAK uit sigarettenrook.
Uit een overzichtsstudie naar dementie bleek het aantal diagnoses 17% hoger is bij iedere toename van 2 microgram PM2,5 per kubieke meter; dat wil zeggen bij iedere 10 microgram/m3 ontstaat 85% meer dementie.
In Engeland bleek dat de toename van 1 microgram PM2,5/m3 zorgde voor 15% meer sterfte bij Covid-19.
Het Amerikaanse Sister onderzoek liet zien dat vrouwen die 30x per jaar of meer stookten in houtkachel of haard 68% meer kans op longkanker hadden.
Tot slot, uit Zweeds onderzoek bleek dat iedere 10 microgram/m3 meer aan PM2,5 zorgt voor 65% meer long-Covid-19 (met longproblemen) bij jongvolwassenen.
Voor de duidelijkheid, de huidige grenswaarde voor PM2,5 van de EU ligt bij 25 microgram/m3, de oude WHO grenswaarde ligt bij 10 en de nieuwe bij 5. Bij de onderzoeken is gecorrigeerd voor andere risicofactoren voor de betreffende ziekte.