Kleine beetjes fijnstof (PM2.5) in de lucht verhogen het kortdurende ziekteverzuim bij volwassenen. Dat blijkt uit onderzoek in Zweden, waar de lucht nog relatief schoon is. Het had ook flinke economische consequenties. Dus nog een reden om de houtkachel uit te laten.
Grootschalig Zweeds onderzoek
In het Zweedse Stockholm werden maar liefst 1,5 miljoen ziekteverzuimdagen bij de overheid en bedrijven geanalyseerd over een periode van 8 jaar (2011-2019). Het ging om ziekteverzuim van maximaal 2 weken. Ze moesten beginnen op dinsdag t/m donderdag om het exacte begin van de ziekte te kunnen bepalen, in relatie tot de luchtvervuiling. Voor seizoenen, pollen en temperatuur is gecorrigeerd zodat ze geen invloed hebben op de resultaten.
De lucht in Stockholm was relatief schoon. De gemiddelde jaarconcentratie voor PM2,5 lag onder die van de advieswaarden van de WHO (5 microgram/m3). De dagwaarde van de PM2,5-achtergrondconcentratie bedroeg gemiddeld 5,1 mcg/m3. Het aantal ‘piekdagen’ met fijnstof boven de 15 mcg/m3 was in Stockholm gemiddeld 10 dagen per jaar. De WHO adviseert dat deze piekdagen niet meer dan 3 á 4 dagen per jaar mogen voorkomen.
Het bleek dat 8,5% meer mensen zich ziek melden bij iedere 10 mcg meer PM2,5/m3. Deze relatie is gevonden bij verzuim dat optrad 2 tot 4 dagen na de blootstelling. In Stockholm bleken de PM2,5 concentraties verantwoordelijk voor 4% van het kortdurende verzuim. De economische kosten voor Stockholm bedroegen 17 miljoen euro per jaar.
Het is bekend dat fijnstof o.a. het immuunsysteem kan aantasten, waardoor je gevoeliger wordt voor virale luchtweginfecties zoals verkoudheid en griep. Je wordt eerder ziek en de klachten zijn ernstiger. Dit is ook bij Covid aangetoond: bij meer fijnstof in de lucht, meer besmettingen met een ernstiger verloop en meer sterfte.
Fijnstof en ziekteverzuim in Nederland
In Nederland is de gemiddelde jaarwaarde van het PM2,5 fijnstof bijna 2x hoger dan in Stockholm en lag in 2022 rond de 9-10 mcg/m3. Ook zijn de dagwaarden hoger en er zijn meer pieken. In vrijwel alle gemeenten in Nederland overschrijdt het PM2,5 de daglimiet vaker dan 50x per jaar en in nogal wat gemeenten meer dan 90x per jaar. Zie de onderstaande infographic van TNO. Dat is dus minimaal 5x zo vaak als in Stockholm. Het PM2,5 veroorzaakt in Nederland zeker 2x maar mogelijk wel 6x meer kortdurend ziekteverzuim, als de 4% in Stockholm. Het gaat dan om een toename van 8% tot mogelijk 24%.
TNO Kaart WHO overschrijdingsdagen fijnstof NL, CBS, 2024
In Nederland is een virusinfectie als verkoudheid of griep verreweg de meest voorkomende klacht bij verzuim. Griep of verkoudheid was voor 64 procent de reden van de laatste ziekmelding (CBS).
Houtstook grootste bron van fijnstof
Open haarden, hout- en pelletkachels dragen in Nederland voor 25% bij aan het PM2,5 fijnstof. Zij kunnen het fijnstof in woonwijken verdubbelen en veroorzaken daar dan 50% van het fijnstof, zo bleek uit een recent onderzoek van (Scapeler). Moderne kachels gestookt met droog hout, kunnen het PM2,5 in het huis van de stoker verdriedubbelen.
Conclusie
Fijnstof verhoogt het risico op kortdurend ziekteverzuim bij volwassenen, ook bij relatief schone lucht. Houtstook draagt daar in woonwijken sterk aan bij. De blootstelling aan fijnstof maakt mensen gevoeliger voor virale luchtweginfecties, zoals griep en verkoudheid. Dat heeft ook flinke economische consequenties.
Meer voorlichting over de schadelijkheid van fijnstof en houtrook is ook hierom hard nodig.
Wil je meer informatie over het Zweedse onderzoek klik hier of over verzuimklachten bij het CBS klik daar. Wil je meer lezen over of over de verdubbeling van fijnstof in woonwijken bij Scapeler zie bladzijde 44 en 56. De verdriedubbeling van het fijnstof in het huis van de stoker lees je elders op onze site.
