Rapport Gelderse GGD’en over luchtkwaliteit
De drie Gelderse GGD’en, te weten GGD Noord-en Oost-Gelderland, GGD Gelderland-Midden en GGD Gelderland-Zuid, publiceerden in februari 2022 hun tweejaarlijkse rapportage over de luchtkwaliteit. In dit opzicht lopen ze voor op andere GGD’en. Ook vanuit het Schone Lucht Akkoord (SLA) wordt dit initiatief als een voorbeeldproject beschouwd. Alle data in het rapport zijn gebaseerd op 2019, dus nog voor corona.
Hoe gaat het eigenlijk met de luchtkwaliteit in Gelderland? Er wordt vooruitgang geboekt, maar dat is niet genoeg, want nergens in Gelderland worden de gezondheidskundige advieswaarden van de WHO gehaald. Iedere vermindering van de luchtvervuiling, zelfs op plekken met relatief gezonde lucht, levert gezondheidswinst op.
Houtstook
Om maar met de deur in huis te vallen. Houtstook is een van de grote vervuilers, net als landbouw, en daar is geen enkele vooruitgang te zien. De GGD’s adviseren gemeenten om luchtvervuiling bij de bron aan te pakken. Bij houtstook denken ze aan de volgende maatregelen:
-Minder houtstook, o.a. door niet toestaan hout-/pellet-kachels als hoofdverwarming van woning, stimuleren van houtstookvrije wijken, stimuleren weghalen/dichtmaken van de schoorsteen
-Minder stoken, o.a. door verplichten van het opvolgen van negatief stookadvies
-Schoner stoken, o.a. door voorlichting en versnellen van omschakeling naar nieuwe, schonere kachels
Jammer dat ook de GGD’en nog in schonere kachels geloven. Zelfs de moderne Eco-designkachels stoten nog te veel fijnstof uit. Dit vervangingsbeleid van oude voor moderne houtkachels zorgt ervoor dat we nog decennia met het houtrookprobleem opgezadeld blijven. Een gemiddelde kachel gaat zo’n 15 jaar mee.
Het verwijderen of dichtmaken van schoorsteen is een belemmering bij houtstook, maar de praktijk leert dat een gat in de muur heel snel is gemaakt en dan wordt er toch weer gestookt. Handhaven is cruciaal in dit geval.
De GGD’en geloven ook erg in voorlichting, maar die gaat vaak niet verder dan stooktips. Bij de voorlichting zijn de gezondheidskundige aspecten ondergeschikt en het is dan ook de vraag of met de stijgende energieprijzen dit middel de stoker overtuigt om te minderen cq te stoppen met stoken.
De GGD’en hebben ook geen oog voor miminumafstanden tussen een kachelpijp en gevoelige bestemmingen als scholen, kinderopvang en verzorgingshuizen. In het geval van snelwegen of grote veehouderijen kijken ze daar wel naar, vooral vanwege de gezondheidsrisico’s van ultrafijnstof. Ook houtkachels stoten erg veel ultrafijnstof uit.
Eerlijk gezegd: het is ook minder gemakkelijk te regelen, maar het is juist een van de vervelende kenmerken van houtstook dat uitstoot erg dicht bij de burger plaatsvindt. Er is ook geen limiet van het aantal houtkachels in de straat. Dus kunnen er erg hoge concentraties fijnstof op houtkachelrijke plekken ontstaan.
Wel zinnig is het verplichtende karakter van de Stookwijzer of wordt hier het Stookalert bedoeld? Wat dat betreft is het advies nog wat vaag.
Verregaande reductie
Elke burger kan in het rapport bekijken hoe zijn gemeente presteert ten opzichte van de andere Gelderse gemeenten. Een goed startpunt voor nadere actie. Want waarom is er geen vooruitgang geboekt in de aanpak van houtstook? En waarom verschillen Gelderse regio’s in hun aandeel van houtstook in de totale luchtvervuiling?
Geheel terecht pleiten de GGD’en ervoor om houtstook ‘vergaand te reduceren’. Of dat ook daadwerkelijk gebeurt, lezen we over twee jaar. Ons rest alleen de fijnstofsensormetingen in de buurt om de effectiviteit van de maatregelen te volgen. En velen ervaren lijfelijk de resultaten van dit al dan niet succesvolle beleid. Luchtvervuiling zou een topprioriteit van politici moeten zijn. De baten van goed beleid zijn erg groot. Dus waar wachten de gemeenten nog op? Lees zelf hier het rapport.
