Het buiten stoken van hout in vuurkorf of pizza-ovens in tuinen en tuinhuisjes is de laatste jaren steeds populairder geworden. Stoken in de open lucht is echter een zeer vervuilende vorm van houtstook waarbij veel houtrook op ‘leefniveau’ vrijkomt. Dit gebeurt vaak in het voorjaar en in de zomer op momenten dat veel mensen buiten zijn of ramen openstaan.
Fijnstof is voor iedereen schadelijk, maar kinderen zijn extra kwetsbaar. Vanwege hun groei en activiteiten ademen ze relatief meer lucht in. TNO deed daarom onderzoek.
TNO-onderzoek naar kampvuur en gezondheid kinderen
Kinderen kunnen op meerdere plekken aan houtvuur worden blootgesteld, bijvoorbeeld bij de sportvereniging, bij scouting, op school, bij de kinderopvang, thuis of bij familie. Vanwege de zorgen om regelmatige blootstelling, deed TNO in 2022 een ‘quickscan’ naar de effecten van houtstook in de buitenlucht – zoals een kampvuur – op de gezondheid van kinderen.
Zij stelden vast: Het inademen van houtrook – van welke bron dan ook – is schadelijk voor kinderen. Er is geen veilige drempelwaarde voor fijnstof aan te wijzen waaronder fijnstof niet schadelijk is voor de gezondheid. Om deze reden heeft de WHO in 2021 de advieswaarden voor fijnstof aangescherpt. Ook komt bij houtstook veel ultrafijnstof met aanklevende PAK vrij. PAK zijn celbeschadigend en kankerverwekkend.
In onderstaande infographic liet TNO zien dat huishoudens – met houtkachels en houtvuur buiten – voor 75% bijdragen aan de totale PAK-uitstoot. Dat is erg veel, vergeleken met bijvoorbeeld de industrie of het wegverkeer:
PAK-uitstoot (in %) door verschillende bronnen in 2021. De PAK uitstoot van consumenten is voornamelijk afkomstig van houtkachels en houtvuur buiten. Bron: Emissie Registratie.
TNO adviseert: zoek gezonde alternatieven voor houtvuur
1. Geen kampvuur stoken, is de gezondste keuze!
2. Kinderen bedachten zelf leuke en gezellige alternatieven: een elektrische barbecue, popcorn maken in een elektrische pan, lampionnen ophangen, een tent met lichtjes versieren, samen onder een deken kruipen of gewoon een warme trui aantrekken.
3. Als je toch een kampvuur maakt, neem dan beschermende maatregelen en houd kinderen consequent uit de rook. Beperk de frequentie dat een kind wordt blootgesteld aan houtrook tot maximaal drie keer per jaar. Voorlichting aan ouders hierover is nodig.
4. Stook geen houtvuur met kinderen met longaandoeningen zoals astma, omdat zij acute gezondheidsklachten kunnen krijgen. Overweeg een alternatieve activiteit.
Utrecht verbiedt buiten vuur te stoken
In Utrecht hebben ze de knoop doorgehakt: vanaf 2025 is het verboden om buiten vuur te stoken. Dat betekent geen vuurkorven, geen pizza-ovens, en geen kampvuren meer in de open lucht. Gelukkig kan je met een elektrische BBQ en tuinlampionnen ook genieten van een gezellige avond in de tuin, zonder dat daar rook aan te pas komt.
Buiten vuur stoken geeft ook veel ultrafijnstof
Ultrafijnstof komt dieper in je longen en ook in je bloed terecht waardoor het schadelijker is dan fijnstof. Bij een houtvuur bij een Deens kinderdagverblijf werden 500.000 deeltjes/cm3 aan ultrafijnstof gemeten, door Green Transition Denmark. Deze deeltjes bevatten teerstoffen met PAK. Ter vergelijk: Het RIVM meet bij schone achtergrondsituaties uurwaarden van 5.000 deeltjes ultrafijnstof/cm3 en bij zeer veel weg- en vliegverkeer waarden van meer dan 100.000 deeltjes/cm3. Ook de metingen door onze stichting laten hoge waarden zien.
Bronnen
Voor het TNO-onderzoek naar kampvuren en de gezondheid van kinderen klik hier. Over het Utrechtse verbod om buiten op hout te stoken klik daar en voor de metingen van Green Transition Denmark van ultrafijnstof bij buitenvuur klik hierop (en zie bladzij 22). De (ultra)fijnstof waarden gevonden door onze stichting vind je bij metingen.
