Houtrookvrij » politiek

Houtrookvrije stemwijzer Zutphen/Warnsveld

Houtrookvrije stemwijzer Zutphen/Warnsveld

De enige lokale afdeling van de Stichting Houtrookvrij, de afdeling Zutphen/Warnsveld maakte een houtrookvrije stemwijzer. Zutphen (c. 48.000 inwoners) is een van de weinige gemeenten in Nederland waar je houtrookvrij kunt stemmen. In 19 andere, vooral grotere steden heeft een of meer partijen houtrook in het partijprogramma opgenomen, aldus deze enquête van RTL Nieuws. Milieudefensie maakte een uitvoerige partijanalyse voor Amsterdam.

In deze gemeenten besteden in ieder geval de vermelde partijen expliciet aandacht aan houtrook:

Barneveld – PRO’98
Bodegraven-Reeuwijk – ChristenUnie
Bunnik – Perspectief21
Dordrecht – GroenLinks, SP
Winterswijk – PvdA (Ubel Zuiderveld)

Te weinig aandacht voor gezonde lucht

Gezonde lucht zou eigenlijk het belangrijkste item moeten zijn in een verkiezingsprogramma. Want gezond ademhalen is onze aller-, allereerste levensbehoefte. De Wereldgezondheidsorganisatie noemt luchtvervuiling zelfs de grootste humanitaire crisis van dit moment.

Het probleem is echter dat in deze visuele wereld luchtvervuiling, op smogbeelden en smerige pijpen en uitlaten na, niet zichtbaar is. Ook ruik en merk je soms niks, terwijl de fijnstofwaarden vieze lucht aan geven. Om het onzichtbare zichtbaar te maken, gaan steeds meer burgers zelf meten, zoals in de uitzending Hallo Nederland van Omroep Max, van dinsdag 13 maart, was te zien.

Vuurwerk

Na het checken van alle stem- en kieswijzers komt de Stichting HoutrookVrij tot de conclusie dat in veel stem- en kieswijzers wel een vraag over vuurwerk staat maar geen vraag over vieze lucht in het algemeen. Maar inmiddels, met de groei van op hout gestookte apparaten, zoals bijvoorbeeld vuurkorven en terrashaarden, ademen we het hele jaar door houtrook in. Wie dat niet wil, moet dat zijn lokale politici duidelijk maken. Dus mail, bel of spreek campagnevoerende politici aan op houtrook.

Ook het Longfonds en Milieudefensie (mobiliteit) zetten gezonde lucht op de agenda. De urgentie is hoog, mede met het oog op de jongere generatie. In België voert Greenpeace campagne, omdat kinderen zich ziek ademen. Dat geldt ook voor Nederland. Voor gezonde lucht moet je alle vervuilingsbronnen aanpakken.

Luchtkwaliteit

De afdeling Zutphen bekeek de lokale partijprogramma’s op de termen ‘luchtkwaliteit’, ‘luchtvervuiling, ‘schone lucht’. In Zutphen doen 10 partijen mee aan de gemeenteraadsverkiezingen. Alle oplossingsrichtingen die helpen bij het schoon maken van de lucht zijn zoveel mogelijk vermeld.

In het algemeen is de aandacht voor duurzaamheid hoog bij alle politieke partijen. Zutphen is een fietsvriendelijke stad. De vinexwijk Leesten is bijvoorbeeld autoluw opgezet met aandacht voor goede fietsverbindingen naar het centrum. Zelfs de VVD-afdeling heeft oog voor de fietser en roept op tot verbetering van knelpunten, al wordt ook de automobilist niet vergeten. De invalshoeken verschillen: zo zet de Stadspartij bijvoorbeeld in op versterking van groenstructuren.

Houtrookvrije stemwijzer

In de stemwijzer zijn alle deelnemende partijen genoemd, luchtkwaliteit staat in Zutphen zeker op de agenda. Slechts een partij noemt houtrook specifiek. Van sommige andere fracties weten we dat ze op dit onderwerp niet op één lijn zitten.

Een politicus willen we eruit lichten: Marjolijn Moester (PvdA). Omdat zij vijf jaar geleden, helaas tevergeefs, een motie over houtrook indiende. Dat was de reden dat Omroep Max opnamen van haar maakte op dinsdag 13 maart. Jammer genoeg zijn die opnames niet in de uitzending gekomen. Dus Ubel Zuiderveld (PvdA, Winterswijk) en Astrid Janssen (GroenLinks, Amersfoort), Femke van der Kolk (ChristenUnie, Amersfoort), er zijn en waren medestanders in Zutphen.

De partij die in Zutphen het meest expliciet over houtrook is, is het CDA. En ook zij noemen fijnstofmetingen. Een verrassende uitkomst, want in de enquête van RTL Nieuws zijn het met name GroenLinks, Partij van de Dieren, D’66 en Christen Unie die houtrook op de kaart zetten.

Oproep

De Stichting Houtrookvrij roept partijen met een concrete paragraaf over houtrookoverlast op (en die in ons overzicht ontbreken) om hun partijprogramma te sturen. Veel te weinig partijen zetten houtrook op de kaart. Dat moet anders. Gezien de urgentie van het onderwerp: gezonde lucht hoort in ieder geval in het coalitieakkoord 2018-2022, van élke gemeente.

Stichting Houtrookvrij, afd. Zutphen/Warnsveld

HOUTROOKVRIJE STEMWIJZER ZUTPHEN WARNSVELD

Aantal zetels gemeenteraad : 29

Coalitiepartijen 2014-2018: Burgerbelang, PvdA, GroenLinks; VVD; CDA; Christenunie

Algemeen: Zutphen maakt samen met Apeldoorn en Deventer deel uit van de Cleantechregio en heeft het Gelders Energieakkoord ondertekend. De ambities op het ge bied van duurzaamheid zijn daarom hoog. Zutphen wil in dit verband versneld van het gas af (Wijk van de Toekomst).

Partij	Verkiezingsprogramma Duurzaamheid en schone lucht	Houtrook specifiek	GVR 2014-2018 Zetels:
Burgerbelang	Terugdringen van luchtvervuiling. Transferiumvoorzieningen, elektrisch vervoer, aandacht voor wegen en spoor. Duurzaam, gasloos en energetisch bouwen.		4
SP	———-		4
D66	Energieneutrale stad. Restwarmte, geothermie, zonnepanelen, windmolens, groen gas, biomassa, isolatie. Elektrisch rijden en transport.	Biomassa als energiebron.	4
PvdA	Lokaal actieprogramma met concrete doelen en uitvoeringsagenda. Kader: Gelders Energieakkoord		3
GroenLInks	“Schone lucht is van levensbelang.’’ GL zet in op schoon vervoer en energiezuinig wonen, werken en bouwen.		3
Stadspartij	Verscherpte aandacht voor luchtkwaliteit op doorgaande wegen. Autoluwe binnenstad, integraal fietsplan, aandacht voor groenstructuren.		3
VVD	Duurzaamheid is de norm. Meer groen; energieloket, bussen op waterstof, meer fietsenstallingen, ook aandacht voor betere ontsluiting Zutphen per auto.		3
CDA	‘De luchtkwaliteit meten en inzichtelijk maken en hierop beleid maken.’ Elk jaar 1000 bomen planten. Warmtenet binnenstad en De Hoven. Gelders Energieakkoord: energiebesparing.	‘Een begin maken om de overlast van houtkachels tegen te gaan. Iedereen heeft recht op schone lucht. Hiervoor stellen we een gemeentelijk meldpunt in.’	2
Christenunie	Weren van vervuilende dieselauto’s binnenstad. Bevoorrading winkels met elektrisch transport vanuit logistieke HUB bedrijventerrein. Bij nieuwbouw: zo snel mogelijk van gas af. Samenwerking met verhuurders voor plan alternatieve energiebronnen.		1
Bewust ZW	Een veilige en schone leefomgeving. Duurzaam is ook aandacht voor luchtkwaliteit. Shuttledienst parkeerplaats –centrum met elektrisch vervoer.		1

De Stookwijzer: een staaltje symboolpolitiek

Houtkachels, open haarden en andere houtgestookte apparaten zorgen voor fijnstof in de lucht, en voor giftige en kankerverwekkende stoffen. Veel Nederlanders ondervinden hier hinder en/of gezondheidsklachten door en storen zich daarnaast aan de stankoverlast. Daarom ontstond binnen het programma Slimme en Gezonde Stad van de Rijksoverheid het idee voor een tool die burgers bewuster maakt van hun vervuilende gedrag en die aangeeft wanneer er beter niet met hout gestookt kan worden.

Met een pilot zou eerst worden geëxperimenteerd in de gemeente Nijmegen. In februari van dit jaar werd dus in Nijmegen de ‘Stookwijzer’ gelanceerd, ontwikkeld in samenwerking met ECN en met steun van het ministerie van I&M. De vormgeving en programmering besteedde men uit aan Greenberry te Utrecht.

Het streven was dat de Stookwijzer (www.stookwijzer.nu) bij raadpleging in één oogopslag duidelijk zou maken of de omstandigheden ongunstig waren voor houtstook.

Daartoe werden twee variabelen gebruikt: de luchtkwaliteitsindex en de windsnelheid. De luchtkwaliteitsindex is een door het RIVM ontwikkeld systeem dat aangeeft in hoeverre de luchtkwaliteit op een bepaald moment van de dag van invloed is op de gezondheid. Het geeft per km2 aan wat de actuele status is van de luchtkwaliteit. Deze informatie biedt burgers de mogelijkheid om de blootstelling aan luchtverontreiniging zo veel mogelijk te beperken. De luchtkwaliteitsindex (LKI) wordt bepaald door de concentraties fijnstof PM10 en PM2.5, ozon (O3) en stikstofdioxide (NO2) in de lucht, en gaat in 11 stappen van goed naar onvoldoende.

Door nu de actuele LKI te combineren met de actuele windsnelheid zou de Stookwijzer een advies kunnen genereren over de (on)wenselijkheid van het stoken van hout op dat moment.

De Stookwijzer is een maatregel die – vooral gekoppeld aan handhaving! – substantieel zou kunnen bijdragen aan het voorkomen of verminderen van houtrookoverlast in onze dichtbevolkte woonwijken en aan de bewustwording dat houtstoken vervuilend en ongezond is.

De Stookwijzer ging positief van start:

Als de luchtkwaliteit van 3 (goed) naar 4 (matig) ging, ging de Stookwijzer van blauw (stoken kán) naar oranje (liever niet stoken).
Als de LKI van 6 (matig) naar 7 (onvoldoende) ging, ging de Stookwijzer van oranje (liever niet stoken) naar rood (stook geen hout).
Daarnaast gaf de Stookwijzer altijd code rood bij een windkracht van 2 Bft of lager, want bij windstil weer hoopt de vervuiling zich tussen de huizen op en kan niet weg.

Hoewel dit een heel plausibele opzet was (en de enig juiste!), had het tot gevolg dat de Stookwijzer vrijwel altijd een negatief stookadvies gaf. De conclusie hieruit had moeten luiden dat de luchtkwaliteit in Nederland kennelijk meestal té slecht is voor het stoken met hout, maar het leidde helaas tot de beslissing dat de Stookwijzer moest worden ‘aangepast’.

Half juli werd de Stookwijzer dus versoepeld, zodat hij nu vaker code blauw (stoken kán) geeft. Daarmee werd het uitgangspunt verlaten dat de Stookwijzer een objectief advies zou moeten geven om minder of niet te stoken naarmate er meer smog is.

De herziene Stookwijzer zou voortaan uitgaan van een lagere LKI-waarde en de grens voor windstilte zou verlaagd worden van 2 Bft of lager (= 3,3 m/s) naar 2 m/s of lager. Een windsnelheid van 2 Bft komt in ong. 46 % van de tijd voor, terwijl 2 m/s maar in 22% van de tijd voorkomt (middeling over de jaren 1971-2000, meetpunt De Bilt). Deze variabele terugschroeven heeft dus een niet te onderschatten effect.

In de toolkit Houtstook door particulieren: hoe voorkom je overlast is windstil weer (waarbij stoken dus ontraden wordt) gedefinieerd als wind minder dan 2 Bft. De Toolkit Houtrook en Gezondheid van het RIVM heeft deze definitie overgenomen. Aangezien de Stookwijzer hiermee breekt komen er nu van de overheid naar de burger toe conflicterende adviezen. Overigens zijn de genoemde toolkits voor een gehinderde ontoereikend.

Het bizarre is dat de overheid in samenwerking met GGD’s en Omgevingsdiensten in het verleden ook een ánder digitaal hulpmiddel heeft ontwikkeld om informatie over luchtkwaliteit dichter bij de burger te brengen, namelijk de app Mijn Luchtkwaliteit. Deze app geeft aan wanneer gevoelige groepen (ouderen, hart- en longpatiënten) vanwege smog hun inspanningen beter kunnen beperken.

Nu de Stookwijzer is versoepeld kan zich dus het geval voordoen dat een hartpatiënt de app Mijn Luchtkwaliteit raadpleegt en ziet dat hij zich kalm moet houden, terwijl een stoker op de Stookwijzer ziet dat hij nog best mag stoken!

Wat een bewustwordingstool en een handhavingstool had kunnen worden, leidt nu tot een rechtvaardiging voor de stoker en dat kan niet de bedoeling zijn.

Overigens heeft ontwikkelaar Greenberry zowel in de eerste als de tweede versie van de Stookwijzer een flink aantal steken laten vallen. Zo geeft dezelfde combinatie van LKI en windkracht de ene keer code blauw en de andere keer code rood. Dit geldt ook voor code oranje en code rood.

De foto’s hieronder zijn overgenomen van een boze twitteraar, die tevergeefs hoopte de Stookwijzer in zijn strijd tegen houtrookoverlast te kunnen gebruiken:

Minder belangrijk, maar wel erg slordig is het feit dat het pijltje in windkracht bij het gebruik regelmatig ‘verdwijnt’, net als het cijfer in windkracht, en dat ook de lay-out van het LKI-wijzertje niet steeds hetzelfde is:

De Stookwijzer geeft de gebruiker een dubbele boodschap mee.

Aan de ene kant geeft dit programma voorlichting over de mate van vervuiling die houtstoken in verschillende apparaten met zich meebrengt. Zo wordt aangegeven dat een vuurkorf per kilo gestookt hout net zoveel uitstoot als een vrachtwagenrit van 3000 kilometer. Dat is niet mis. De Stookwijzer pretendeert dan ook aan te geven wanneer het vuur beter uit kan blijven.

Daar staat tegenover dat de Stookwijzer voor een belangrijk deel bestaat uit stooktips voor zogenaamd verstandig stoken en niet uit adviezen om NIET te stoken of schonere energiebronnen te gebruiken. Vragen als Wat voor vuurtje ga jij stoken? en adviezen als Stook niet meer dan 4 (!) uur per dag dragen niet bepaald bij aan het terugdringen van deze onnodig vervuiling.

De pelletkachel wordt in de Stookwijzer gepromoot als de minst vervuilende vorm van houtstook, maar volgens recent Deens onderzoek stoot deze per GJ opgewekte energie 580x zoveel fijnstof uit als een CV op gas.

Het is ook onzuiver om de verschillende vormen van houtstook onderling te vergelijken. Beter is het om de uitstoot van houtgestookte apparaten te vergelijken met schonere energiebronnen, zoals gas, infraroodverwarming, zonne-energie of warmtepompen. Dan wordt pas duidelijk hoe ongunstig houtstook uit die vergelijking komt.

Behalve voor het aflezen van de stookomstandigheden kan de Stookwijzer ook gebruikt worden voor het doen van overlastmeldingen. Die worden echter alleen gebruikt om een beter beeld te krijgen van overlast door houtrook in Nederland. Wie een melding doet krijgt de raad zélf contact op te nemen met zijn gemeente. In de meeste gevallen leidt dat helaas tot niets.

De Stookwijzer bevat voorts een aantal verwijzingen naar websites, waar consumenten meer informatie kunnen vinden:

De link naar de website van het RIVM gaat niet rechtstreeks naar informatie over houtstook, maar gewoon naar de homepage van het RIVM. Bij doorzoeken kán een volhouder eventueel de Toolkit Houtrook en Gezondheid vinden. Die bestaat echter voornamelijk uit onwerkbare en vrijblijvende adviezen, waar een gehinderde niets mee opschiet.

Ook de link naar de site van MilieuCentraal gaat naar de homepage. Verder zoeken is niet relevant, want MilieuCentraal is één van de drijvende krachten achter de landelijke Campagne Duurzame Energie, die pelletketels en houtkachels (en de subsidie daarop) promoot. MilieuCentraal is bovendien weggelopen uit het door de overheid in het leven geroepen Platform Houtrook en Gezondheid, omdat zij geen geld en uren beschikbaar had voor de doelstelling van dit Platform: het voorkomen en verminderen van houtrookoverlast.

De derde en laatste link gaat naar de app ‘Mijn Luchtkwaliteit’, waarmee de Stookwijzer nu helaas niet meer synchroon loopt, zoals hierboven al werd uitgelegd.

De Stookwijzer is dus een onzorgvuldig en ondoordacht geheel. Het is te hopen dat dit programma in het Platform Houtrook en Gezondheid eens kritisch tegen het licht zal worden gehouden. Vreemd genoeg is de Stookwijzer niet in overleg met dit Platform ontwikkeld en tot nog toe nooit in het Platform besproken, maar dat zal er wel van moeten komen voordat deze tool een eigen leven gaat leiden en zich tegen de niet-stoker keert!

In de aanpak van de houtrookproblematiek nemen publiciteit, voorlichting en bewustwording een belangrijke plek in. Maar het introduceren van een Stookwijzer zonder grondige voorbereiding, dat is alleen maar symboolpolitiek.

Donderdag 5 Oktober 2017 19.30 uur: Debatavond over houtrook, Stadhuis Wageningen.

Bron: Duurzaam Wageningen

Veel mensen hebben hinder van houtrook van een open haard of houtkachel van hun buren. Onderzoek wijst uit dat het aantal gezondheidsklachten van omwonenden de laatste jaren toeneemt. Maar niet alleen de buren, ook de stoker zelf loopt gezondheidsrisico’s door het fijnstof en de schadelijke stoffen in de rook. Er bestaan voor het plaatsen van houtkachels in Nederland geen wettelijke regels, maar wat kan de gemeente doen om deze overlast te voorkomen of te verminderen? Kunnen we gezondheidsrisico’s of overlast verkleinen door anders te stoken? Op 5 oktober organiseert het Platform Duurzaam Wageningen een informatie en debatavond over dit onderwerp in het stadhuis. Op deze debatavond zal Huub Piepers van het Longfonds uitleg geven over de gezondheidsrisico’s. Astrid Jansen van de gemeente Amersfoort vertelt welke maatregelen zij willen nemen. Bart Leenders van Leenders Houtkachels zal uitleggen hoe je kunt stoken met zo min mogelijk uitstoot. Wethouder Lara de Brito zal haar visie geven op het onderwerp. In het 2e gedeelte van de avond zal er een plenaire discussie plaats vinden. Daar zal waarschijnlijk ook iemand van de Stichting Houtrookvrij aan deelnemen. Het is dan ook mogelijk vragen te stellen aan de sprekers en vertegenwoordigers van de plaatselijke politiek. Wageningse raadsleden worden ook uitgenodigd. Plaats: stadhuis Wageningen, De avond begint om half acht, zaal open vanaf 19.00uur. Kijk voor meer informatie in het gedetailleerde Programma en achtergrondinformatie.

Pak houtrookoverlast aan bij de BRON!

Op 30 juni 2016 was er een Houtrooksymposium bij het RIVM in de Bilt. Partijen zoals het RIVM, TNO en de GGD Groningen gaven hier presentaties. Ook aanwezig waren partijen afkomstig uit de ventilatie- en luchtzuiveringswereld. Veel bedrijven uit deze sector zijn lid van TVVL, dat met 1200 leden en 500 begunstigers één van de belangrijkste kennisplatforms op het gebied van utiliteitsbouw en installatietechniek vormt. TVVL organiseert conferenties, lezingen en cursussen, publiceert handboeken en geeft het maandelijkse TVVL-Magazine uit.

Omdat deze sector houtrook als melkkoe ook heeft ontdekt, wijdde TVVL de héle editie van juni 2017 aan houtrook en houtrookoverlast*.

Dat lijkt positief, maar de insteek van TVVL is niet dat overlast voorkomen of verminderd moet worden door geen of minder hout te stoken! TVVL concentreert zich namelijk op filtertechnieken in de afvoer van houtkachels, én – in het geval dat ‘hardleerse stokers’ hier niet aan willen – op het filteren van de binnenlucht van gehinderden! Als mensen last hebben van de houtkachel van hun buren, dan hoeft de vrijheid van de buurman om te stoken niet beknot te worden, nee, dan moeten zij zélf de vervuilde lucht maar proberen te zuiveren. Het staat de buurman immers vrij om van zo’n duur schoorsteenfilter af te zien? Dus werd in dit themanummer o.a. onderzocht hoe effectief luchtreinigingssystemen zijn tegen houtrook.

De onderzochte apparatuur was van VFA Solutions uit Schiedam: een elektrostatisch filter – de Aspra S INduct – dat werd geplaatst in een vrijstaande woning met een WTW-systeem.

Om de werking te kunnen beoordelen werd de houtrookconcentratie in de binnenlucht eerst gemeten zonder en daarna mét elektrostatisch filter. De deeltjes tussen 0.02 μm en 1 μm werden gemeten met een PTRAK Ultrafijn deeltjesteller (UPC) gebruikt; voor de deeltjes met een grootte vanaf 0.265 μm gebruikte men een GRIMM 1.109 stofmeter.

Het is amusant maar tegelijk pijnlijk om te lezen hoe de precaire situatie van de door houtrook gehinderden wordt neergezet, alleen maar om vervolgens de gewéldige verbetering na de inzet van de zuiveringsapparatuur te kunnen schetsen: de omliggende woningen gebruiken hun houtkachel en zelfs hun open haard (!) als hóófdverwarming, waarbij natuurlijk hoge houtrookconcentraties vrijkomen. Dit zorgt voor een constante verbrandingslucht. De kinderen zijn regelmatig ziek en anders wel verkouden, en de gezondheidsrisico’s van fijnstof worden breed uitgemeten.

Wanneer houtrookgedupeerden om overheidsmaatregelen en wetgeving vragen worden hun problemen meestal gebagatelliseerd, maar in dit geval komt een beetje overdrijving beter uit.

De metingen demonstreren dat een groot gedeelte van de deeltjes het woongedeelte van de woning binnendringt via de ongefilterde inlaat van de WTW. Zij laten tevens zien dat de bron van de hoge deeltjesaantallen de door houtrook vervuilde buitenlucht is. De deeltjesconcentratie in de ongefilterde toevoerlucht overstijgt zelfs in geringe mate de buitenluchtconcentratie.

Het gebruik van het elektrostatisch filter reduceert vervolgens de deeltjesconcentratie in de toevoerlucht aanzienlijk. De uitkomst: een 80% reductie van de houtrookconcentratie in de woning en een gezonder en schoner binnenmilieu.

Volgens VFA Solutions hebben TNO en ECN deze serie luchtreinigers getest en aangetoond dat de gebruikte technologie “zeer effectief ultrafijne deeltjes en nanodeeltjes tussen 0.3 en 10 micron uit de lucht verwijdert”. Ultrafijnstof heeft echter een diameter van 0,01 tot 0,1 μm (100 nanometer en kleiner), dus het lijkt erop dat deze filtersystemen het schadelijkste deel van houtrook (waaronder het gevaarlijke roet!) toch niet meepakken.

Worden de PTRAK en de GRIMM door de overheid ook ingezet om eens de situatie in een door houtrook geteisterde woonwijk te meten? Nee. GGD’s moeten bij de overheid om geld bedelen om onderzoek te mogen doen.

Worden de bevindingen uit dit onderzoek ook gebruikt om betere landelijke wetgeving tegen houtrookoverlast tot stand te brengen? Nee.

Worden de normen om ‘hardleerse houtstokers’ aan te pakken geobjectiveerd en in regelgeving geïmplementeerd? Nee, er wordt onderzocht hoe een gehinderde zélf de door plezierstook vervuilde buitenlucht met dure apparatuur kan zuiveren. Dat is de omgekeerde wereld en bovendien een achterhaalde end-of-pipe-oplossing. Moderne duurzame oplossingen concentreren zich op preventie.

Een offerteaanvraag bij VFA Solutions leert dat de kosten van de de Aspra S INduct op €2800 worden geschat, dit nog exclusief actief koolstoffilter, nodig om de geuroverlast te bestrijden. Natuurlijk moet dit dure filter regelmatig vervangen worden.

Het is een schande dat een particulier zou worden gedwongen dit soort kosten te maken opdat buren van hun gezellige sfeerverwarming kunnen blijven genieten.

En zelfs al zuiveren deze apparaten de binnenlucht, hoe zit het dan als je in de tuin wilt werken of een blokje om wilt gaan met de hond? Hoe zit het als je de was buiten wilt drogen? Hoe zit het als je kinderen buiten willen spelen? Moeten die dan de rookwolken van de buren maar gewoon opsnuiven? Geldt dat ook voor de kinderen op de (rookvrije) schoolpleinen in de buurt? Moeten houtrookgedupeerden de hele winter maar binnen blijven, achter hun elektrostatisch filter? Of gaan TNO en ECN zich soms concentreren op onderzoek naar buitenmaskers en antirookhelmen, alles om die hardleerse stoker te ontzien? De techniek staat immers voor niets?

Met een reductie van de houtrookconcentratie met 80% blijft er overigens altijd nog 20% hangen. Dat is 20% van de benzeen, roet, dioxines, kankerverwekkers, PAK’s, etc. Dat is onacceptabel, omdat houtrookvervuiling volkomen onnodig is.

Het is zeer teleurstellend dat een centrum voor Duurzaamheid, Milieu en Gezondheid (RIVM) een podium biedt aan dit soort “oplossingen” voor een steeds nijpender probleem.

Lees de eerste 8 pagina’s van het blad.

Input Longfonds en Stichting Houtrookvrij voor lokale verkiezingsprogramma’s

De brief die het Longfonds en de stichting naar gemeenten heeft gestuurd.

Pak houtstook door particulieren aan

Amersfoort, 15 juni 2017

Nederland telt een miljoen mensen met een longziekte. Houtrook verergert vaak hun gezondheidsklachten. De rook van houtkachels, open haarden, barbecues en vuurkorven is echter voor niemand gezond. Lokaal kunnen de risico’s hoog oplopen. Het Longfonds en de Stichting Houtrookvrij adviseren mensen om geen hout te stoken. Neemt u in uw verkiezingsprogramma maatregelen op die nodig zijn voor gezonde lucht?

In veel gemeenten leidt het stoken van hout door particulieren tot problemen. Het is een bron van luchtvervuiling, lokaal tot wel 40 procent van de totale luchtvervuiling, overlast, ziekte en burenruzies. In 2016 vroeg de Vereniging Nederlandse Gemeenten in een enquête aan haar leden of er lokaal overlast werd ervaren. Ongeveer een derde (124) van de Nederlandse gemeenten hebben de enquête ingevuld. Meer dan de helft van hen geeft aan dat zij inwoners hebben die houtrook van particulieren als overlast ervaren.

Nederland telde in 2011 bijna een miljoen kachels en open haarden^[i] en dit aantal neemt toe vanwege het onterecht duurzame en goedkope imago van houtstook. Het CBS berekende in 2009 dat in Nederland 10 procent van de bevolking hinder ondervindt door houtrook^[ii]. Sommige gemeenten noteren inmiddels hogere overlastcijfers, zoals Amersfoort waar 28 procent van de mensen regelmatig last heeft van houtrook[iii]. Hoe is dat in uw gemeente?

Iedereen loopt een gezondheidsrisico

Luchtvervuiling kan mensen ziek maken. De stoffen die vrijkomen bij het stoken van hout dragen bij aan luchtvervuiling. In de directe omgeving veroorzaakt houtrook gezondheidsklachten door fijn stof. Het RIVM^[iv] neemt aan dat fijnstof uit houtrook en verkeer even schadelijk zijn voor de gezondheid. Ook kankerverwekkende (PAK’s)-en giftige stoffen als VOS en koolmonoxide komen vrij bij de verbranding van hout.

Mensen met een longziekte zijn gevoeliger voor houtrook dan mensen met gezonde longen. Ook ouderen, mensen met een hart- en vaatziekte en gezonde kinderen krijgen eerder gezondheids-klachten door houtrook. Deze ‘gevoelige groepen’ kunnen benauwd worden, moeten veel hoesten of hun longfunctie wordt slechter. Bij hoge blootstellingen kunnen de klachten lang aanhouden, ook als het vuur al uit is. Dit belemmert mensen in hun dagelijkse leven. De gevolgen zijn snel merkbaar. Iedereen loopt een gezondheidsrisico, ook de stoker zelf.

Niemand meer zieke longen door houtrook

Longpatiënten die in de buurt wonen van bijvoorbeeld een houtkachel kunnen zich niet beschermen tegen houtrook. Het is onmogelijk om de eigen woning zo af te sluiten dat de rook niet meer binnendringt. Bovendien is het juist nodig om steeds te ventileren om de luchtkwaliteit binnenshuis gezond te houden.

Het Longfonds wil dat niemand meer zieke longen krijgt door het inademen van lucht. Het Longfonds en de Stichting Houtrookvrij willen de gezondheidsschade van houtrook voorkómen, met name bij gevoelige groepen zoals mensen met een longziekte, kinderen en ouderen. Daarom pleiten wij er voor om niet op hout te stoken. Wij roepen mensen op om te kiezen voor gezondheid en voor (sfeer)verwarming zonder uitstoot van schadelijke stoffen.

Wat kunt u doen

Een eerste stap in de goede richting is een stookverbod bij mist en windstil weer. Vlaanderen geeft het goede voorbeeld: https://www.vmm.be/lucht/luchtkwaliteit/stookadvies/wanneer-geven-we-stookadvies

Daarnaast is goede voorlichting over de gezondheidsrisico’s van houtstook nodig. Veel mensen zien een houtvuur als gezellig en zijn zich niet bewust van de schadelijkheid voor de gezondheid van henzelf en hun omgeving. Start bijvoorbeeld een lokale voorlichtingscampagne zoals Den Haag heeft gedaan of geef informatie bij het gemeentenieuws in lokale media.

Neem mensen die aangeven ziek te worden van de houtrook van hun buren serieus. Onderzoek de klacht, handhaaf waar nodig en stel bemiddeling tussen gehinderde en stoker beschikbaar.

Pak houtstook door particulieren aan. Wij rekenen op u.

[i] TNO-rapport ‘Emissiemodel Houtkachels’ van 16 februari 2011

[ii] http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/natuur-milieu/publicaties/artikelen/archief/2009/2009-2714-wm.htm

[iii] https://www.amersfoort.nl/nieuws/28-ervaart-overlast-door-gebruik-open-haard.htm

[iv] Gezondheidseffecten van houtrook, een literatuurstudie, RIVM, 2011

Open vuren op Unesco-lijst. Brief aan Jet Bussemaker, minister van OCW

De Stichting Houtrookvrij ijvert voor het terugdringen van overlast door uitstoot van gevaarlijke stoffen als gevolg van het gebruik van houtkachels, allesbranders, open haarden, vuurkorven, barbecues en aanverwante installaties binnenshuis en in de open lucht. Wij menen dat burgers recht hebben op schone en gezonde lucht, in het bijzonder in en rond de eigen woning. Ook verzet de Stichting zich tegen het toenemend aantal verbrandingen in de open lucht, waaronder vreugdevuren en paasvuren.

Daarom willen wij hierbij protest aantekenen tegen het feit dat vier grote vreugdevuren, en sinds kort het paasvuur van Espelo zijn opgenomen op de Unesco-lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed.

De Stichting Houtrookvrij werkt samen met het Longfonds en is gesprekspartner in het door de Rijksoverheid in het leven geroepen Platform Houtrook en Gezondheid. Dit Platform heeft tot doel gezondheidsschade door houtrook te voorkomen en te verminderen. In dit Platform hebben o.a. ook GGD’s en milieuorganisaties zitting.

Open vuren zijn schadelijk voor gezondheid en milieu

De laatste jaren neemt het aantal open vuren schrikbarend toe, evenals de grootte ervan. Van een gezellige samenkomst van dorpsgenoten is het b.v. het paasvuur van Espelo uitgegroeid tot een competitie en een toeristisch evenement, dat honderden mensen op de been brengt. Men laat containers met afvalhout van heinde en ver aanrukken en maakt speciale afspraken met Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer om aan enorme hoeveelheden resthout te komen. De laatste jaren bouwt men een bijna 20 meter hoge bult.

Rond de jaarwisseling vinden er daarnaast vele vreugdevuren plaats, zoals het Vreugdevuur Scheveningen, dat eveneens van een lokaal feest tot landelijke proporties is uitgegroeid.

Het beschermen en levend houden van folklore en tradities is een groot goed, maar wanneer we bedenken dat deze vuren een enorme milieuvervuiling met zich meebrengen en een aanslag betekenen op de gezondheid van toeschouwers, rijst toch de vraag of hier sprake is van een traditie die in stand gehouden moet worden.

Het inademen van houtrook beschouwen velen ten onrechte als onschuldig. De samenstelling van houtrook lijkt sterk op die van tabaksrook, en er is voldoende bewijsmateriaal om houtrook in verband te brengen met luchtwegaandoeningen, kanker, vroegtijdige sterfte door hart- en vaatziekten en dementie. Mensen met een longziekte zoals astma of COPD, maar ook kinderen en ouderen, zijn éxtra gevoelig voor houtrook. Ook kortdurende blootstelling heeft gevolgen voor de gezondheid, dit wordt door tal van wetenschappelijke publicaties onderschreven.

Emissies van houtvuren

Hieronder leest u iets over de stoffen die vrijkomen bij open vuren en over de schaal waar wij over praten. We nemen Espelo als voorbeeld.

Fijnstof (PM10, PM 2.5 en ultrafijnstof)

Bij het paasvuur van Espelo komt ruim 11 ton fijnstof PM10 vrij. Voor fijnstof is geen veilige ondergrens waaronder geen gezondheidseffecten meer optreden. De jaarlijkse ziektelast in de Nederlandse bevolking t.g.v. fijnstof wordt geschat op 120.000 verloren levensjaren. De gezondheidskosten door fijnstof worden becijferd op tenminste 4 miljard euro per jaar. De ultrafijne deeltjes (bij uitstek aanwezig in houtrook) zijn het gevaarlijkst voor de gezondheid, omdat ze diep ingeademd kunnen worden.

In Espelo komen we bij een inhoud van 6000 m3 en 0,15 ton per m3 (https://www.lne.be/sites/default/files/atoms/files/Overzichtstabel%20soortelijk%20gewicht%20afvalstromen.pdf) op 900 ton snoeihout.

Het gaat hier om open verbranding. Volgens de Vlaamse Milieu Maatschappij (https://www.vmm.be/lucht/infografieken/houtverbranding/view) levert het verbranden van 4 kilo hout in een open haard (onder betere condities dan in open vuur!) al 50 gram fijnstof PM10 op. Dat betekent dus conservatief geschat 11,25 ton fijnstof PM10 voor alléén deze paasbult. Dat komt overeen met 67.500.000 vrachtwagenkilometers, ofwel bijna 1.700 keer de wereld rond.

Is dat nog ‘folklore’?

Andere schadelijke stoffen die vrijkomen:

Roet

Zwarte koolstof of black carbon (BC) vormt een fractie van fijn stof en bestaat voornamelijk uit roetdeeltjes uit onvolledige verbranding. Er zijn aanwijzingen dat BC een belangrijke drager is van allerhande andere schadelijke elementen.

Stikstofoxiden (Nox)

Tijdens het verbrandingsproces ontstaat Nox door oxidatie van organisch gebonden stikstof uit het resthout.

Vluchtige organische stoffen (VOS)

De condities waaronder resthout in de open lucht wordt verbrand zijn niet optimaal. Het resultaat van onvolledige verbranding is een hoge emissie van vluchtige organische stoffen, zoals formaldehyde.

Polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s)

De belangrijkste PAK’s in houtrook zijn benzo(a)pyreen B(a)P en fluorantheen. Zij zijn bij inademing sterk kankerverwekkend. Ook de asresten bevatten PAK’s en zware metalen, zelfs wanneer alleen onbehandeld hout is verbrand. Deze kunnen verwaaien of uitspoelen in de bodem.

Methaan

Een produkt van onvolledige verbranding. Methaan is schadelijk voor het milieu, omdat het bijdraagt aan het versterkte broeikaseffect. Het is als broeikasgas ongeveer 25 keer zo sterk als CO2.

Dioxines

Uit onderzoek blijkt dat bij het verbranden van schoon en droog snoeihout de Europese emissiegrenswaarde van dioxine voor verbrandingsinstallaties wordt overschreden. Bij nat hout liep de overschrijding zelfs op tot een factor dertig.

Dioxines zijn giftige, slecht afbreekbare stoffen die over grote afstand kunnen worden verspreid. Dioxines stapelen zich op in organismen. Bij mensen kan dit effecten hebben op het immuunsysteem, de hormoonhuishouding, de voortplanting en de neurologische ontwikkeling.

Chroom-6 en andere houtpreserverende chemicaliën

De kans bestaat dat ook nog andere chemische stoffen vrijkomen, omdat met het blote oog niet is te zien of (afval)hout zoals bv. pallets wel of niet is geïmpregneerd.

CO2

Het verbranden van 6000 m3 hout stoot ongeveer 5400 ton CO2 uit. Bij gestapeld snoeihout is dit natuurlijk minder, maar nog steeds aanzienlijk.

Er vonden in 2017 vele honderden paasvuren plaats in Nederland: 116 in Drenthe, 110 in Gelderland, 172 in Overijssel, 12 in Friesland en 33 in Groningen. Verder waren er in Flevoland nog vuren. Dit zijn alleen de aangemelde paasvuren. Deze paasvuren zijn veelal kleiner in omvang dan Espelo. Als we ervan uitgaan dat deze 443 Paasvuren een gemiddelde omvang van 1/3 van de bult van Espelo hebben, dan gaat het over 1661 ton fijnstof PM10. Dit is bijvoorbeeld meer dan de chemische industrie in een heel jaar (1173 ton PM10 in 2016) en zeker meer dan vuurwerk (298 ton).

Is behoud van de ‘traditie’ dat waard?

Het ontheffingenbeleid van de overheid

Medio 2000 was het Ministerie van VROM voornemens om een absoluut stookverbod op open vuren in de Wet Milieubeheer op te nemen, zónder ontheffingsmogelijkheid voor het college van B&W. De VNG maakte zich echter hard voor een ontheffingsmogelijkheid en de Tweede Kamer was het hiermee eens, omdat folkloristische vuren anders niet meer mogelijk zouden zijn. Het is de vraag of men rekening hield met een wildgroei aan gelegenheidsvuren, zoals die momenteel gaande is.

De overheid zelf schrijft m.b.t. dit ontheffingenbeleid: “Het verbranden van afvalstoffen buiten inrichtingen (NB snoeihout en afgedankt hout zijn volgens de wet milieubeheer afvalstoffen) gebeurt niet onder ideale omstandigheden. Een onvolledige verbranding door een te lage temperatuur is het gevolg, waardoor er aanzienlijk meer schadelijke stoffen ontstaan. Het betreft NOx, SOx, CO, CO2, CH4, PAK’s, kwik en roet. De uitstoot van deze stoffen neemt met een factor 100 à 1.000 toe in vergelijking met verbranden in een afvalverbrandingsinstallatie. Reden genoeg om een zéér terughoudend ontheffingenbeleid te hanteren.”

Samengevat draagt het verbranden van (snoei)hout en afval bij aan milieuproblemen als verzuring, het broeikaseffect, lokale milieuhygiënische gevaren als verspreiding van (sterk) kankerverwekkende stoffen en hinder zoals prikkende ogen, slijmvorming, hoofdpijn en misselijkheid. Ook is er nog een toxisch effect als kwik in de omgeving wordt verspreid. Verbranden in de open lucht kan tevens leiden tot lucht-, water- en bodemverontreiniging en geeft overlast door rook, roet en stank. Op de ‘ladder van Lansink’ (waarin de voorkeursvolgorde voor de omgang met afvalstoffen is beschreven) staat verbranden op de één na onderste plaats. Het verbranden van afvalstoffen is het zg. ultimum remedium. Organisch afval kan beter worden gecomposteerd, rest- of snoeihout kan – door het te versnipperen – beter worden hergebruikt.

In totaal vijf vreugdevuren als erfgoed aangewezen

Naast Espelo staan ook Vreugdevuur Scheveningen, Vreugdevuur Duindorp, Vreugdevuur Voorburg-West, en Vreugdevuur Texel op de lijst van Nederlands Immaterieel Cultureel Erfgoed.

Vreugdevuur Scheveningen had dit jaar een hoogte van 33,42 meter en een volume van maar liefst 8695 m3. Van een oude lokale traditie is dit uitgegroeid tot een groot evenement met ruim 125.000 bezoekers uit binnen- en buitenland. Die bezoekers konden ook meegenieten van ruim 16 ton fijnstof.

Vreugdevuur Duindorp was 33,80 meter hoog en won daardoor de competitie met Scheveningen, ook wat betreft de vervuiling met eenzelfde hoeveelheid fijnstof.

Vreugdevuur Voorburg-West kent zo’n lange voorgeschiedenis van vechtpartijen, overlast en vernielingen, dat het diverse malen verboden werd. Om aan industriële pallets te komen maakt men afspraken met bedrijven. Met vervuilende dieseltrucks worden deze naar de plaats van bestemming gebracht. Wat heeft dat nog met immaterieel erfgoed te maken?

Bij het Vreugdevuur Texel wordt aan kinderen al het slechte voorbeeld gegeven, want zij zijn het die hier brandbaar materiaal verzamelen (en zich met roet insmeren).

Bij dit soort gelegenheden wordt ouderen en mensen met long- of hartproblemen aangeraden binnen te blijven, zich niet in te spannen, en desnoods meer medicijnen te nemen.

Wij begrijpen heel goed dat uw voorkeur bij het voordragen van projecten uitgaat naar zaken die een voorbeeldwerking hebben voor het levend houden van immaterieel erfgoed en die door hun inhoud, opzet en/of uitvoering dermate aansprekend zijn dat ze op landelijke schaal anderen (vooral ook jongeren) inspireren. Voor vreugdevuren is deze voorbeeldwerking absoluut niet wenselijk.

Ethisch toerisme

Aan cultureel erfgoed zit ook een commerciële kant: het betekent voor veel landen toerisme en vormt zo een groot aandeel in hun bruto nationaal product. Ook immaterieel cultureel erfgoed brengt veel toeristen op de been.

De Unesco geeft richtlijnen en aanbevelingen aan toeristische beleidsmakers en werkt in dit kader samen met de UNWTO (United Nations World Tourism Organization). De UNWTO hanteert een zg. Global Code of Ethics for Tourism: “Addressed to governments, the travel industry, communities and tourists alike, it aims to help maximise the sector’s benefits while minimising its potentially negative impact on the environment, cultural heritage and societies across the globe.”

Vuren in de open lucht lijken niet aan deze doelstelling te beantwoorden en er zijn dan ook maar weinig landen die dergelijke klimaat- en gezondheidsbedreigende tradities op hun nationale inventaris van immaterieel erfgoed hebben opgenomen.

Duitsland kent bv. het “Biikebrennen”, Vorarlberg (Oostenrijk) “Funkensonntag”. Ook deze evenementen krijgen inmiddels kritiek, omdat ze disproportioneel zijn uitgedijd.

Door opname op een lijst van erkende, waardevol geachte Nederlandse tradities wordt dit soort vervuilende activiteiten gelegitimeerd en gestimuleerd. Wij vragen u daarom hun plaats op de Nationale Inventaris opnieuw te bezien. Voortschrijdend inzicht is ook beschaving.

Burgers mogen dus geen kennis hebben van ventilatie, maar ventilatiedeskundigen hebben geen kennis van de problemen van burgers!

Op 2 december 2016 verscheen op de website van het Lente-akkoord een artikel over het belang van goede ventilatie: VENTILATIE TUSSEN DE OREN KRIJGEN.

Binnen de ZEN (Zeer Energiezuinige Nieuwbouw, een onderdeel van het Lente-akkoord) zijn al diverse bijeenkomsten geweest over het thema ventilatie. De deelnemers werken bij ISSO (Instituut voor Studie en Stimulering van Onderzoek op het gebied van gebouwinstallaties), VLA (Vereniging Leveranciers van Luchttechnische Apparaten), Ingenieursbureau Nieman (voor duurzaam bouwen), Milieu Centraal, VACpunt Wonen (kennis- en adviescentrum voor de gebruikskwaliteit van woning en woonomgeving), het Ministerie van BZK en RVO Nederland.

Doel van deze bijeenkomsten is om het bewustzijn te verhogen bij woonconsumenten, zodat ze weten waarom het belangrijk is om de (steeds vaker goed geïsoleerde) woning te ventileren.

Hoe is het mogelijk, dat bij het belang van ventilatie op een ondergeschikt probleem als vervuiling door ‘luchtverfrissers’ wordt gewezen, terwijl er een enorme blinde vlek is voor de meer dan één miljoen houtkachels (en ontelbare barbecues, vuurkorven, etc.) in ons land!

Lees ons hele verhaal.

Overleg VNG met I&M over houtstook

Op 15 december was het overleg van de VNG met het ministerie van I&M. Zoals bekend hebben de gemeentes Amersfoort en Leeuwarden een motie tegen houtstook ingediend bij de VNG. De VNG heeft daarop toegezegd in contacten met de overheid aan te zullen dringen op maatregelen.

Lees de – teleurstellende – uitkomst.

Het enige wat I&M doet is opnieuw verwijzen naar het Platform Houtrook en Gezondheid en naar de voorlichtende rol van gemeenten.

Het Platform, dat vorig jaar een paar maal bijeengekomen is, heeft dit zeer complexe onderwerp alleen nog maar afgetast. Er zit dan ook een groep mensen aan tafel met zeer uiteenlopende belangen en een zeer diverse achterban. Na een aantal bijeenkomsten werd de zaak opgeschort. Inmiddels is de tweede ronde van het Platform begonnen.

Al een jaar geleden beloofde staatssecretaris Dijksma – n.a.v. het GGD-onderzoek naar houtrookoverlast – maatregelen tegen houtstook: een app, een voorlichtingsfilmpje, en betere metingen. De gemeente Nijmegen heeft zelf een app ontwikkeld, maar de overheid nog steeds niet. Een voorlichtingsfilmpje, waarmee in één klap miljoenen Nederlanders op prime-time bereikt zouden kunnen worden, laat op zich wachten. Een winterseizoen metingen uitvoeren met professionele apparatuur in een wijk met veel houtstook, ook dat doet de overheid niet. De kunstgraskorrels op voetbalvelden worden wél direct onderzocht, daaraan zien we waar de prioriteiten liggen.

Van het Platform Houtrook en Gezondheid wordt verwacht dat zij met concrete voorstellen komt hoe houtrookoverlast kan worden teruggedrongen. Maar cijfers om die voorstellen op te baseren zijn er niet, omdat er door de overheid geen metingen worden uitgevoerd.

In de tussentijd wordt de burger zoetgehouden met een onbruikbare ‘toolkit‘.

Het lijkt het voornemen van de overheid om de belanghebbenden de strijd onderling maar te laten uitvechten. Verder wacht Dijksma rustig de invoering van de nieuwe Omgevingswet in 2019 af, waarvan we nog niet weten hoe die vorm gaat krijgen, en de Ecodesignrichtlijn die in 2022 ingevoerd gaat worden. Dan mogen alleen nog toestellen op de markt komen die aan keuringseisen voldoen. De verouderde installaties die burgers dan inmiddels massaal bezitten stoken ook na 2022 rustig door, en gaan afhankelijk van de kwaliteit 20 tot 35 jaar mee.

Gezellige haard is reuze schadelijk (NRC 15 december 2016)

Het NRC heeft op 15 december 2016 een artikel geplaatst over de problemen die worden veroorzaakt door het stoken van hout. De stichting Houtrookvrij is ook gevraagd om een reactie.

Gezellige haard is reuze schadelijk – NRC

Astmapatiënten in de Amerikaanse stad Phoenix belanden tussen Kerst en Oud en Nieuw relatief vaak in het ziekenhuis als gevolg van ademhalingsproblemen, precies op het hoogtepunt van het stookseizoen in die stad. Dat schrijven Amerikaanse onderzoekers in een recent online gepubliceerd artikel in het vakblad Air Quality, Atmosphere & Health. In de dagen nadat de fijnstofconcentratie in de omgeving van hun huis was gestegen, melden astmapatïënten zich significant vaker in het ziekenhuis. Het is een duidelijke aanwijzing dat houtrook, in ieder geval bij een deel van de bevolking, gezondheidsklachten kan veroorzaken.

Lees het hele artikel.

Tag